گزارش تجارت از پيچ و خم‌هاي پيوستن ايران به سازمان تجارت جهاني
گروه صنعت، معدن و تجارت: در روزهايي كه به نظر مي‌رسد اقتصاد ايران يك گام بزرگ براي پيوستن به سازمان تجارت جهاني برداشته، هنوز هم برخي گزارش‌ها و اظهار نظرها از موانع الحاق كشور به WTO خبر مي‌دهند.
هفته گذشته بود كه پايگاه اطلاع‌رساني گمرك كشور با انتشار خبري اعلام كرد كه فدريكا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا با انتشار بيانيه‌اي از الحاق ايران به سازمان تجارت جهاني حمايت كرده است. انتشار اين خبر پس از ديدار مقامات گمركي كشورمان و برخي از مسئولان اتحاديه اروپا صورت گرفت و رسانه‌ها از آن به‌عنوان چراغ سبز اتحاديه اروپا براي پيوستن ايران به WTO ياد كردند. سابقه درخواست عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني به دو دهه قبل برمي‌گردد. كشورمان در حال حاضر يكي از اعضاي ناظر اين سازمان اقتصادي جهاني است و هنوز شرايط براي الحاق كامل به آن فراهم نشده است. در اين بيست ساله مسائل مختلفي سد راه پيوستن ايران به سازمان تجارت جهاني بوده، موانعي كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان و حتي برخي از چهره‌هاي دولتي بيش از هر چيز سنگيني سايه سياسي‌كاري در آن قابل احساس است.
طي ماه‌هاي گذشته و بعد از اجرایی شدن برجام، یکی از مباحثی که با جديت در فضای اقتصادی مطرح شد، موضوع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) بود. حالا به نظر مي‌رسد كه مساله حضور ایران در این سازمان مهم تجاری عملي‌تر و نزديكتر از سال‌هاي گذشته است. هرچند به اعتقاد كارشناسان همچنان موانعی برای این عضویت وجود دارد، اما به نظر می‌رسد رفع آنها همچنان مستلزم زمان است.
سازمان تجارت جهانی (WTO) سازمانی بین‌المللی است که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا این سازمان را حل و فصل می‌کند. سازمان تجارت جهانی علاوه بر پرداختن به مباحث مربوط به تجارت کالا، حوزه‌های مربوط به خدمات و حقوق مالکیت فکری را هم در برمی‌گیرد. همچنین تجارت آزاد، کاهش تعرفه‌ها، اصل شفاف‌سازی تجاری، اصل تجارت منصفانه، حفظ محیط زیست، توسعه تولید و تجارت و بهره‌وری منابع و افزایش سهم کشورهای در حال توسعه و در حال توسعه از رشد تجارت جهانی از جمله مهمترین اصول سازمان تجارت جهانی به حساب می‌آید.
كارشكني اروپايي‌ها در مسير الحاق به WTO
در حالي كه بسياري از بيانيه حمايت موگريني را براي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني به عنوان چراغ سبز اتحاديه اروپا براي الحاق كشور به WTO ياد مي‌كنند، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است كه با وجود تداوم مشکل در نقل و انتقال پول و روابط بانکی، حرف زدن از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، محلی از اعراب ندارد. محمدرضا پور ابراهیمی داورانی در گفتگو با خانه ملت، درباره موضوع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی گفت: اینکه شنیده می‌شود اتحادیه اروپا از پیوستن ایران بهWTO حمایت می‌کند، جای تامل و تعجب دارد. اين نماینده مجلس ادامه داد: اروپایی‌ها در حالی عنوان می‌کنند از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی حمایت می‌کنند که در عمل و در رفع مشکلات در حوزه روابط بانکی و مسائل سطح پایین، کارشکنی می‌کنند. رئيس كميسيون اقتصادي مجلس دهم، افزود: اتحادیه اروپا باید ابتدا تحریم‌ها را بطورکامل رفع کند تا شرایط برای بررسی موضوع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی فراهم شود. پورابراهیمی، تصریح کرد: تحریم‌ها اقدامات ظالمانه‌ای بوده که اروپایی‌ها براساس مذاکرات هسته‌ای تعهد داده‌اند که این تحریم‌ها را رفع کنند؛ این در حالی است که درحال حاضر ایران، به دلیل ادامه کارشکنی‌ها از سوی خارجی‌ها در بحث نقل و انتقالات مالی همچنان با مشکل روبرو است. وي در پايان گفت: برای پیوستن به WTO باید شرایط برای رقابت اقتصادی فراهم باشد و نباید فراموش کرد با وجود مشکل در نقل و انتقال پول و روابط بانکی، حرف زدن از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی محلی از اعراب ندارد.
دو مانع الحاق ايران به سازمان تجارت جهاني
در همين حال به اعتقاد برخي کارشناسان، موانعی که برای ملحق شدن ایران به سازمان جهانی تجارت وجود دارد را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی کرد. به گفته محمود دودانگه، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت؛ دسته اول موانعی هستند که به قوانین، مقررات و ملاحظات اقتصادی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی مرتبط می‌شود. وی همچنين ادامه داد: موانعی که در دسته دوم قرار می‌گیرند، موانع سیاسی برای عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی است و با توجه به اینکه ایران در دهه‌های قبل معمولا درگیر محدودیت‌ها و تحریم‌های یک جانبه و چند جانبه بوده، عضویت در سازمان تجارت جهانی با موانعی روبه رو بوده است. به گفته این کارشناس اقتصادی اکنون با توجه به بسته شدن پرونده هسته‌ای و توافق انجام شده، این امیدواری وجود دارد که حداقل موانع سیاسی برای عضویت در سازمان جهانی تجارت برداشته و مسیر طبیعی برای عضویت ایران در این سازمان ایجاد شود. دودانگه درباره یکی از موانع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی تصریح می‌کند که باید برای الحاق به سازمان تجارت جهانی یک کارگروه تشکیل شود. به گفته وی هر کشوری که قصد عضویت در این سازمان بین‌المللی را داشته باشد باید دیگر کشورها را راضی کند. به گفته مشاور وزير صنعت، کارگروهی که قرار بوده در مورد عضویت ایران در این سازمان تصمیم‌گیری کند هنوز رئیس آن تعیین نشده، چراکه ایران علاقه داشت که سوئیس این مسئولیت را بپذیرد، اما اختلافاتی در این زمینه به وجود آمد.
حمايت از الحاق به WTO از اثرات برجام
از طرف ديگر محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در مورد عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی معتقد است که حمایت اتحادیه اروپا از عضویت ایران در WTO حاصل برجام است. وی همچنین درباره پیشامدهای عضویت ایران در WTO معتقد است که در عین امتیازاتی که این عضویت برای اقتصاد ایران دارد، اما می‌تواند چالش‌هایی را هم ایجاد کند، چراکه اقتصاد ایران با سیستم عوارض و حمایت از صنایع داخلی فعالیت می‌کند؛ اقدامی که باعث شده صنایع داخلی ناقص بار بیایند. به گفته اين عضو اتاق بازرگاني ايران وقتی عضویت ایران در WTO محقق شود، دیگر باید طبق قوانین این سازمان عمل کرد و دیگر امکان ادامه سیستم ناقص فعلی حمایت از تولید وجود ندارد. انصاری همچنین اضافه می‌کند که ورود ایران به سازمان تجارت جهانی می‌تواند ایجاد مشکل کند، اما در درازمدت تولیدات ایرانی را در رقابت با بازارهای جهان قرار می‌دهد و تولیدکنندگان می‌توانند بازارهای جهانی را بدست آورند و به این ترتیب، محصول ایرانی می‌تواند در دنیا ماندگار شود و با کیفیت و با استانداردهای جهانی مطابقت داشته باشند.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که رشد چهار تا شش درصدی برای اقتصاد ایران از سوی بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌شود و امکان همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر شده، سیاست‌گذاران تصمیم جدی‌تری برای ورود ایران به سازمان تجارت جهانی دارند؛ اقدامی که می‌تواند تحولی اساسی برای اقتصاد ایران قلمداد شده و رفع موانع تجارت داخلی و خارجی را به دنبال داشته باشد.
