علی اکبر فرازی
مذاکرات هسته ای به روزهای پایانی خودش نزدیک می‌شود. آگاهان مسائل سیاست خارجی بر این باورند که
مذاکرات ایران و1+5 وارد حساس ترین برهه خود شده است. برهه ای که در آن قرار است
سرنوشت پرونده هسته ای ایران مشخص شود. اگر مذاکرات در هفته آخر برای طرفین
دستاورد برد-برد را داشته باشد؛ در وهله اول شاهد تحولی عمیق در معادلات بین
المللی و منطقه ای خواهیم بود و در وهله دوم مبادلات اقتصادی دو طرف گسترش خواهد
یافت، شاهد این مدعا گسترش روابط تجاری ایران و تعدادی از اعضای 1+5 در شرایط فعلی
است. فعالان اقتصادی دو طرف زمینه‌های گسترش روابط اقتصادی و
تجاری را از هم اکنون برای دوره پس از لغو تحریم های ایران فراهم آورده اند. البته از همان روزهای آغازین مذاکرات هسته ای، بخش زیادی از فعالان
اقتصادی عمدتا حضور فعالی در صحنه داشتند. هیات های مختلفی به تهران سفر کرده اند
و در مقابل از سوی ایران هم فعالان اقتصادی زیادی به برخی از کشورهای طرف مقابل
مذاکره کننده با کشورمان و دیگرکشورها سفر کردند. استقبال شایسته طرف تجاری و
اقتصادی از هیات های ایرانی خود گویای شوق و اشتیاق دیگر کشورها از تغییر شرایط
است. عمده کاری که فعالان اقتصادی طرف مذاکره کننده انجام دادند، فراهم آوردن
شرایط برای روزهای پس از پایان تحریم ها است. این اقدامات نشان می دهد که فعالان
اقتصادی و بازرگانی به رفع تحریم های اقتصادی بسیار امیدوار هستند. ضمن اينكه شروع مذاکرات و ادامه آن تاثیر مهمی
در روابط تجاری ایران با دیگر کشورها داشته است. همگان به درستی می دانند که تحریم
ها شوک بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرد و ما اکنون آثار آن شوک وارده بر اقتصاد
ایران را می بینیم. این امر دو دلیل عمده دارد؛ یک دلیل داخلی است. اصولا اقتصاد
ما تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار می گیرد و فعالان اقتصادی در ایران همیشه چشم به
تحولات سیاسی دارند، آنچه بازار داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد اخبار سیاسی است.
تحولات طلا و سکه در روزها و سال های اخیر نمونه این تاثیرات است. به تعبیری دیگر
اقتصاد بسیار تحریک پذیر و یا شوک پذیر است. دلیل دوم مسائل بین المللی
است، معمولا شرکت های بزرگ و زیربنایی سعی می کنند با مطالعه و با احتیاط وارد
بازارهای کشور مقصد شوند، اما ورود این شرکت ها در بازار ایران؛ پس از شدت یافتن
تحریم ها به شدت کاهش پیدا کرد. اکنون که در آستانه یک توافق «خوب» قرار گرفته ایم
دقیقا بازار ایران واکنش مثبتی نسبت به تحولات سیاسی نشان می دهد و در طی چند ماه
گذشته شرکت های بزرگ در راه ایران قدم برمی دارند. فعالان اقتصادی بین المللی بیش
از هر کسی مشتاق هستند تحریم ها برداشته شود. اگر مذاکرات به نتیجه برسد بسیاری از
شرکت ها معادلات میدانی را پیشاپیش در ایران داشته اند و با رخ دادن توافق آماده
حضور در بازار ایران هستند. البته باید دانست شرکای تجاری ايران در اروپا چنانکه
خودشان در تهران متذکر شدند از تحریم ها بسیار ضرر کرده اند. بنابراین حرکت به سمت
بهبود یک خواست دو جانبه است. شرکای تجاری ما می گویند ایران بازار بزرگی است نه
تنها برای کالاهای مصرفی بلکه بازار بزرگی است برای سرمایه گذاری، ایران پتانسیل فراوانی
برای سرمایه گذاری شرکت ها و بنگاه های بین المللی دارد. فراوانی نیروی انسانی
متخصص در ایران از جمله این امتیازات است که سرمایه گذاران خارجی این امتیازات
بالقوه را در نظر می گیرند. در مذاکرات ما با سرمایه گذاران خارجی، شاهد اذعان این
فعالان اقتصادی به پتانسیل های ایران هستیم. من مطمئن هستم با اعلام خبر توافق سیل
سرمایه گذاران خارجی راهی ایران خواهند شد. لذا بي‌شك با اعلام خبر توافق برای
دوره کوتاه مدتی یک شوک روانی مثبت در بازار ایران پدید خواهد آمد. اما بعد از این
دوره کوتاه مدت بازار حالت ثابت خودش را پیدا خواهد کرد. به تعبیری دیگر شوک مثبت
وارد شده به سبب توافق جامع، آثار مثبت خود را در آینده نزدیک نشان خواهد داد. اما
اینکه در بلند مدت ما بتوانیم از فرصت پدید آمده استفاده کنیم، در آینده مشخص
خواهد شد. آنچه در حال حاضر برای فعالان اقتصادی در ایران اهمیت دارد؛ رفع تحریم
های بانکی است. چرا که برای سرمایه گذاری، مشکل نقل و انتقال پول، کاملا واضح است.
گرچه در این مدت کوتاه راهکارهای موقتی با درایت و هوشیاری مسئولان ایجاد شده است
اما بزرگترین دستاورد پایان مذاکرات، رفع تحریم های بانکی و تسهیل نقل و انتقال پول
است. اعضاي اتاق بازرگانی شاهد ترافیک سنگین، هیات ها از کشورهای مختلف هستند
که راهی تهران می شوند. مطالعات مقدماتی
توسط شرکت های عمده سرمایه گذار انجام شده است. چرا که نگاه جهانی، نگاهی مثبت
است. هم طرف ایرانی و هم طرف خارجی منتظر روز بعد از مذاکرات هستند. بسیاری از
سرمایه گذاران خارجی بعضا به تصریح ابراز ناراحتی می کنند از کشوری که این تحریم
ها را تحمیل کرده است. حتی بخشی از فعالان اقتصادی تبعه کشورهایی هستند که بحث
تحریم ها را دنبال می کند، به تصریح از وضع تحریم ها علیه کشورمان ابراز نارضایتی
می کنند. مقامات کشورهای اروپایی و آمریکایی به خوبی می دانند که آثار تصمیم آنها،
بر منافع اقتصادی بازرگانان و فعالیت‌های اقتصادی شان موثر است. در
نهایت باید گفت، اغلب فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران خارجی از برطرف شدن
تحریم ها به خصوص تحریم های بانکی و بیمه ای استقبال گسترده ای می کنند.
* علی اکبر فرازی- معاون بین الملل اتاق بازرگانی
آخرین اخبار