کد خبر: ۷۵۳۸
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۳ - ۰۹:۲۵
بررسي تجارت از تكيه 50 ساله اقتصاد ايران به نفت؛
اين روزها با ادامه روند كاهش قيمت طلاي سياه بحث حذف وابستگي به نفت مطرح مي شوداما كارشناسان بر اين عقيده اند كه حذف وابستگي به درآمدهاي نفتي و صفر کردن آن در یک سال این اتفاق نمی‌افتد، و این میزان باید به تدریج کاهش پیدا کند .
به گزارش روزنامه تجارت، اقتصادايران با وجود دارا بودن پتانسيلها و ظرفيتهاي قابل توجه، با چالشهاي مختلفي روبرو است. کشور ما دارای ذخایر غني نفت و گاز و مواد معدنی است. با این حال یکی از مشکلات مهم اقتصاد ما وابستگي به درآمدهای نفتی (که بزرگترین افت برای اقتصاد کشور است) و عدم شكل گيري بنيانهاي توليد مبتني بر اقتصاد دانايي، در راستاي دستيابي به رشد مستمر اقتصادي است. اقتصاد ایران متکی به نفت است. هم بودجه دولت وابسته به درآمدهای نفتی است. از اواسط دهه هفتاد تاکنون مقام معظم رهبری موکدا خواستار کاهش وابستگی به نفت بودهاند و زمانی ایشان فرمودند که آرزوی من بستن دَر چاههای نفت است. رهبر معظم انقلاب چندی پیش نیز اقتصاد ایران را که به نفت وابسته است به بچه پولدار تشبیه کردند. بهای نفت در طی سالهای اخیر فرازو نشیب داشته است به طوری که در زمانی به بالاترین نرخ یعنی 147دلار و اکنون به 55 دلار رسیده است. این یک زنگ خطر برای اقتصادهای وابسته به نفت است؛ اقتصادهایی مانند ما که تک محصولی است، البته این مشکل اصلی اقتصاد ايران از قبل از انقلاب تاکنون وجود داشته و دارد و متاسفانه پس از انقلاب اقدام بنيادی برای رفع آن صورت نگرفته است. دولت تدبیر و امید در حالی دومین لایحه بودجه خود را به مجلس تقدیم کرد که قیمت نفت را ۲۸ دلار کاهش داده و پیشنهاد قیمت ۷۲ دلار را برای نفت در بودجه سال ۱۳۹۴ داشته است. قیمت نفت اکنون در حدود 55 دلار است و با توجه به فزونی عرضه نفت نسبت به کاهش تقاضا، پیش بینی میشود قیمت بازهم کاهش یابد و حتی از به 40 دلار یا کمتر ادامه یابد. تقدیر این کاهش قیمت نفت در جهان زنگ خطری برای اقتصاد نفتی ما خواهد بود و حتی اگر تحریمها برچیده شوند بازهم با این روند کاهش قیمت و افزایش تولید جهانی، آینده اقتصادی ایران را با مشکل مواجه خواهد کرد و تنها راه برون رفت از این مشکل کاهش و یا عدم وابستگی درآمدهای دولت و کشور به نفت است.بر همین اساس افت قیمت نفت باعث شده وابستگی درآمدهای بودجه سال 94، به حدود 5/31 درصد کاهش یابد که در 20 سال اخیر کمترین وابستگی بودجههای سالانه به نفت است. با این حالی برخی هنوز نفت 72دلار را مغایر با سیاستهای اقتصاد مقاومتی میداند.در شرایط کنونی که بحث اقتصادمقاومتی مطرح میشود، دلیل دیگری را که کشور میتواند در کنار عوامل منفی نفت مطرح کند، این است که دشمنان ایران، همیشه میتوانند از نفت به عنوان متغیری سیاسی علیه ایران استفاده کنند و اینگونه به کشور آسیب برسانند. اینکه گفته میشود، اقتصادمقاومتی، اقتصادی درونزا است به این معناست که باید به درون خود، به تلاش خود، به زحمات خود و به خصوص به دانش خود توجه کنیم؛ زیرا آینده از آنِ کسانی است که روی دانش خود متمرکز میشوند. از جمله مواردی که در اقتصادکشور لازم است به آن توجه شود، تلاش برای حذف نفت از سهم بودجهی دولت و اصلاح نظام مالیاتی است. دولت باید بابت فعالیتهای اقتصادی مالیات بگیرد و از این راه هزینههای خود را تأمین کند.بدون شک زمانی بودجه بر اساس نفت 72 دلاری بسته شده که دولت این سقوط قیمت نفت را پیشبینی نمیکرد و حال که قیمت نفت افت کرده و به حدود 55 دلار در هر بشکه برسد و احتمالاً بودجه در مجلس و با توافق دولت دوباره بررسی خواهد شد. با این حال بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت معتقد است، یک تا دو سال وضعیت بی ثباتی در بازار نفت ادامه خواهد یافت و مجددا قیمت نفت تثبیت می شود و قیمت 70دلاری برای نفت در بودجه قابل تحقق است. بر همین اساس، نمایندگان روز یکشنبه پیش از جلسه علنی خود، در نشستی غیرعلنی با بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت برگزار کردند. زنگنه در این جلسه موافقت ضمنی خود را با قطع وابستگی بودجه جاری به درآمدهای نفتی و واریز این درآمدها به صندوق توسعه ملی در راستای حمایت از تولید اعلام کرد.حسین امیری خامکانی، سخنگوی کمیسیون انرژی هم خصوص این جلسه گفت: قیمت نفت در لایحه بودجه ٧٢ دلار پیشنهاد شده است در حالی که روند نوسان هم اکنون ادامه دارد؛ ٢سناریو وجود دارد یکی تعیین حداقلی قیمت نفت در بودجه، یا قطع کامل وابستگی بودجه به نفت و پیش بینی محل درآمدهای دیگر برای کشور، از این رو مسائل یاد شده باید در مجلس بررسی شود.اما مسلئهای که میتوان بیان کرد اینست که یک شبه یا یک ساله نمیتوان اقتصادی را که بیش از 50 سال به نفت و درآمد حاصل از آن وابسته است را نمیتوان قطع کرد.

تنظیم بودجه بدون نفت

سید محمدحسن ابوترابیفر نایب رئیس مجلس در این خصوص گفت: یکی از عوامل تحولات در بازار نفت مربوط به ظهور فناوریهای نو در عرصه انرژی است و باید ملت ایران قلههای دانش را فتح کنند.وی افزود: بودجه عمومی کل کشور برای سال ٩٤ حدود ٢٧٠ هزار میلیارد تومان برآورد شده که حدود ٧٠ هزار میلیارد تومان از آن از طریق فروش نفت تأمین می شود، یعنی ٢٠٠ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی کشور وابسته به بازارهای نفتی نیست.ابوترابیفر با بیان اینکه اگر اراده ما حذف درآمدهای حاصل از نفت باشد این امکان را خواهیم داشت، گفت: اگر روزی دولت و مجلس تصمیم به تنظیم بودجه بدون نفت گرفتند یعنی باید منتظر آغاز یک جهش اقتصادی بود.وی تحریم و کاهش قیمت نفت را یک فرصت طلایی برای تحول عنوان کرد و افزود: همچنین برای استحکام و ساخت درونی نظام نیازمند یک نیروی نظامی بازدارنده هستیم.

حذف وابستگی در یک سال اتفاق نمیافتد

علی مروی رییس کمیسیون انرژی مجلس در گفتوگو با ایسنا با اشاره به نوسانات قیمت ارز، اظهار کرد: تغییر در قیمت نفت خیلی سریع اتفاق میافتد. از روزی که دولت در حال تدوین لایحه بودجه بود تا روز ارائه آن به مجلس در هر روز یک اتفاق افتاد و سبب تغییر در قیمت نفت شد.وی تاکید کرد: واضح است که این اتفاق طبیعی نیست و اینها بحثهای سیاسی بوده و اتفاقاتی است که در دنیا رخ میدهد و به سرعت بر روی قیمت تاثیر میگذارد.رییس کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه این تغییر قیمت هیچگاه به این شکل نبوده است، گفت: معلوم نیست که تا چه اندازه دوام میآورد. بعضیها معتقدند ممکن است دو سال به طول بینجامد و برخی دیگر آن را قبول ندارند و چون سریع اتفاق افتاد ممکن است سریع هم برگشت کند بنابراین نمیتوان خیلی دقیق بررسی کرد و حدس زد که اکنون چه اتفاقی میافتد.مروی با تاکید بر اینکه باید یک تصمیم منطقی اتخاذ کنیم، گفت: این تصمیم باید به گونهای باشد که خودمان در اثر تصمیمی که میگیریم با مشکل مواجه نشویم.وی با اعتقاد به اینکه باید نهایتا بودجه را از نفت جدا کرد، گفت: این بحثی است که اقتصاد مقاومتی هم همان را به ما میگوید و اکنون فرصتی به وجود آمده که بتوانیم هر چه سریعتر این کار را انجام دهیم.رییس کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: باید تلاش کنیم نفت را به سمت کارهای زیربنایی و اقتصادی کشور و سرمایهگذاریهای اصلی و اساسی در جایی که خود زاینده و مولد باشد و به تولید منجر شود ببریم.

مروی با بیان اینکه نفت را در بودجه لحاظ کردن و هزینه شدن آن دردی را دوا نمیکند، درباره اینکه چه جایگزینی در بودجه برای نفت میتواند متصور باشند، گفت: دولت میزان اتکا به نفت را به 30 درصد رسانده است و این اتفاق خوبی است یعنی در جایی که ما وابستگی شدیدی به نفت داشتیم اما اکنون به 30 درصد رسیده اتفاق خوب تلقی میشود اما ما هم باید راه جدیدی را پیدا کنیم.وی با اشاره به توجه به تولید و مالیاتها در بودجه، اظهار کرد: واقعا در بودجه بر روی مالیات کاری انجام نشده است لذا معتقدیم سطح مالیات از اینکه هست باید بیشتر شود و توسعه پیدا کند آن هم نه با افزایش سقف مالیات، بلکه با توسعه پایههای مالیاتی.رییس کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه باید تعداد مالیات دهنده را افزایش دهیم، اظهار کرد: اکنون دولت باید افرادی که مالیات نمیپردازند شناسایی کند که البته کم هم نیستند و در واقع باید بتواند پایهها و چتر مالیاتی را افزایش دهد تا نهایتا در حدی باشد که جایگزین نفت شود.

وی با بیان اینکه صادرات غیرنفتی از دیگر مصادیق جایگزینی نفت در بودجه است، گفت: باید بتوانیم تولید را رونق دهیم و اینها است که میتواند جایگزین نفت شود. از طرفی هزینهها را هم کاهش داد چرا که در کشور ما هزینهها بسیار بالا است. در نتیجه با این روش بسیاری از کشورها بودهاند که توانستند موفق شوند تا به یک شرایط متعادل برسند.مروی با تاکید بر اینکه نفت با قیمت پایین هم خیلی نمیتواند دوام بیاورد، اظهار کرد: قطعا تولیدکنندهها در این میان از جمله کسانی هستند که متضرر میشوند اما تولیدکنندهها هم باید راه چارهای پیدا کرده و عرضه و تقاضا را متعادل کنند که قیمت به حد تعادل برسد.وی درباره اینکه برخی صحبت از به حداقل و یا صفر رسیدن وابستگی بودجه به نفت میزنند، گفت: در یک سال این اتفاق نمیتواند رخ دهد و نباید توقع داشت که طی یک سال بودجه از لحاظ وابستگی به نفت به صفر برسد اما این میزان باید کاهش پیدا کند و به تدریج و معقول اتفاق افتد تا نهایتا به سمت استقلال سوق یابد.

هر دلار نفتی در بودجه 900میلیارد تومان

سیدحسین دهدشتی عضو دیگر کمیسیون انرژی مجلس هم، در گفت وگو با خانه ملت گفت: باید در شرایط فعلی به افت قیمت نفت در بازارهای جهانی نه تنها نباید به عنوان تهدید بلکه باید به عنوان یک فرصت نگاه کنیم و وابستگی بودجه به نفت را تاحد امکان کاهش دهیم. وی افزود: قیمت 72 دلاری که در لایحه بودجه سال 94 مبنای قیمت فروش نفت پیش بینی شده مقداری با واقعیتها و قیمت 55 دلار امروز نفت فاصله دارد که این موضوع بر بودجه تاثیر سنگینی خواهد داشت.دهدشتی گفت:با توجه به اینکه افت قیمت نفت برای اقتصاد کشور یک تهدید است اگر بخواهیم همانند روال گذشته عمل کنیم و بودجه را متکی به نفت ببندیم طبیعتا با مشکلات بسیاری مواجه خواهیم شد.عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: این تهدید یک فرصت است و ما باید با استفاده از این فرصت هر چندسخت است برای جدایی بودجه از نفت اقدام کنیم و مردم هم باید همراهی کنند، کما اینکه همیشه همراهی کرده اند. وی با بیان اینکه باید با توجه به این واقعیت برای کاهش وابستگی بودجه به نفت برنامه ریزی و اقدام کرد، گفت: هر یک دلار نفتی که قیمتش بر مبنای 72 دلار پیش بینی شده در لایحه بودجه 94 کاهش پیدا کند چیزی حدود 900میلیارد تومان کمبود منابع خواهیم داشت بنابراین نباید در پیش بینی بودجه به نفت تکیه کنیم.

نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار