گروه راه و مسکن: جمعه شب ( 22 دی‌ماه 96 )دولت آمریکا موضع خود را در خصوص برجام اعلام کرد که در این راستا «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا با امضای معافیت‌های تحریمی ایران، تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را یک دوره ۱۲۰ روزه دیگر تمدید کرد. بر این اساس، کاخ سفید بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد؛ ترامپ با کشورهای اروپایی درخصوص اجرای توافق هسته‌ای ایران و عدم پایبندی‌اش به آن مذاکره می‌کند نه با ایران. در این میان برخی مقامات آمریکایی می‌گویند، اگر تغییرات مد نظر ترامپ در برجام ایجاد نشود، این دفعه، آخرین باری خواهد بود که او تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ذیل این توافق را برای ایران تمدید می‌کند و ترامپ ادعا کرده اگر توافق هسته‌ای تا بهار اصلاح نشود آمریکا از آن خارج خواهد شد.
* بازار بکر ۸۰ میلیارد دلاری صنعت هوایی ایران
براساس گزارش خبرنگار روزنامه تجارت؛ بازار صنعت هوایی ایران
در طول سال‌های تحریم بازار بکر ۸۰ میلیارد دلاری برای صاحبان این صنعت محسوب می‌شد،
لذا پس از اجرایی شدن برجام شرکت بوئینگ اشتیاق و تمایل بیشتری برای عقد قرارداد فروش
هواپیما به ایران داشت به همین جهت زودتر از ایرباس توافقنامه فروش ۸۰ فروند بوئینگ
را با شرکت هواپیمایی ایران ایر به امضا رساند.
کمتر از دو ماه پس از امضای قرارداد شرکت هواپیمایی ایران ایر با بوئینگ یعنی اوایل
دی‌ماه 95، شرکت ایرباس قرارداد فروش ۹۹ فروند هواپیما به اضافه یک فروند هواپیمای
رایگان را با شرکت هواپیمایی ایران‌ایر به امضا رساند و تاکنون ۳ فروند ایرباس مورد
قرارداد با ایران ایر وارد ناوگان هوایی کشور شده است.
همچنین اوایل سال جاری بود که قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای ای. تی. آر کوتاه برد
با کمپانی فرانسوی- ایتالیایی زیر مجموعه ایرباس امضا شد و تا امروز ۸ فروند از این
نوع به شرکت هواپیمایی ایران ایر تحویل داده شده است، بنابراین در کمتر از یک سال از
امضای قرارداد 200 هواپیمای برجامی ۱۱ فروند هواپیما از نوع ایرباس و ای تی آر به
ناوگان هوایی کشور اضافه شده است.
مهم‌ترین موضوع در مورد خرید هواپیماهای جدید تامین مالی و جذب فاینانسور است که
چندی پیش اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل،
درباره تامین مالی قراردادهای خرید هواپیماهای جدید اعلام کرد که شرکت بوئینگ تامین
مالی ۸ فروند هواپیمای مورد قرارداد با ایران ایر را پذیرفته است و همچنین شرکت ای.
تی. آر و ایرباس هر کدام به ترتیب هزینه خرید ۱۲ و ۳ فروند هواپیما را برای ایران تامین
مالی می‌کنند. مدت زمان قرارداد فاینانس ۱۰ ساله است و دولت هیچ تضمینی برای تامین
مالی ارائه نمی‌کند و قرار بر این است که اقساط آن از محل درآمد‌های شرکت
هواپیمایی ایران ایر پرداخت شود. همچنین مناقصه تعیین فاینانسور برای خرید مابقی هواپیمای
برجامی برگزار شده است که در این مناقصه یک شرکت مالی اروپایی و یک شرکت مالی چینی
انتخاب شدند و در حال مذاکره با این شرکت‌ها برای فاینانس تعدادی از هواپیماها هستیم.
برای سال آینده ورود ۳ فروند هواپیمای ایرباس به ناوگان ایران ایر قطعی شده است و 12
فروند هواپیمای ای. تی. آر هم وارد ناوگان ایران ایر خواهد شد، البته طبق قرارداد یک
فروند هواپیمای بوئینگ هم بهار 97 باید وارد ناوگان ایران ایر شود.
* خروج آمریکا از برجام تاثیری بر قراردادهای منعقده ندارد
به طور‌حتم تصمیم جدید دونالد ترامپ مبنی بر تمدید تعلیق تحریم‌های
ایران برای سه ماه دیگر بیانگر این امر است که هنوز نمی‌توان برای یک برنامه طولانی‌مدت
به توقف تحریم‌ها امیدوار بود، لذا اگر تصمیم ترامپ در پایان 120 روز مبنی بر خروج
از برجام باشد مشخص نیست که چه سرنوشتی برای قراردادهای فروش هواپیمای بوئینگ به ایران
ایر رقم می‌خورد؟
در این زمینه اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است که اگر
دولت آمریکا قصد خروج از برجام را داشته باشد این تصمیم نمی‌تواند بر قرارداد منعقد
شده و مجوز‌هایی را که اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا) صادر کرده است، اثرگذار
باشد.
* با نقض برجام قراردادهای فروش هواپیما تحت شعاع قرار می‌گیرد
همچنین آرمان بیات کارشناس ارشد صنعت هوانوردی در پاسخ به این سوال که آیا تصمیم دولت آمریکا مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در آینده، قراردادهای فروش هواپیماهای جدید به ایران را تحت تاثیر قرار می‌هد یا خیر؟ در گفت و گو با «تجارت» می‌گوید: درمتن توافقنامه برجام به منع فروش هواپیمای تجاری مسافربری به ایران اشاره شده است، به‌طوری که دولت آمریکا برای ایران موانعی درخصوص خرید هواپیما از شرکت‌های هواپیماساز بوئینگ و ایرباس ایجاد نکند، لذا اگر ترامپ بخواهد مستقیم برجام را مورد هدف قرار دهد به طور‌حتم به صورت مستقیم بر قرارداد فروش هواپیمای برجامی اثر منفی خواهد گذاشت، اما معتقدم به سختی سابق نخواهد بود.
این کارشناس صنعت هوانوردی تصریح می کند: درموضوع داماتو که تحریم‌های هوایی را شامل می‌شد به هر ترتیب و نحوی می‌توانستیم هواپیما را خریداری می‌کردیم، اما مشکلاتی درخصوص پشتیبانی وجود داشت، اما اینکه به کارخانه سازنده هواپیما چه ایرباس و بوئینگ به صورت مستقیم فشار وارد شود در خصوص فروش هواپیما به ایران ایر مشکلاتی ایجاد می شود. درخصوص ایرباس باید گفت که 35 درصد از تولیداتی که ایرباس به دنیا عرضه می‌کند از شرکت‌های آمریکایی تامین مالی می‌شود و این شرکت به صورت غیرمستقیم تحت کنترل مدیریت شرکت های آمریکایی است، لذا این شرکت هم تحت تاثیر ایالات متحده آمریکا است. درمجموع اگر دولت آمریکا به صورت مستقیم برجام را مرود هدف قرار دهد به‌طورحتم موضوع قراردادهای خرید هواپیما تحت تاثیر قرار می‌گیرد مگر اینکه تعهداتی از طرف ایرانی درخصوص چگونگی ادامه همکاری با کارخانه‌های هواپیماساز ایرباس و بوئینگ و اینکه چگونگی بهره‌برداری و استفاده از هواپیما گرفته شود.
بیات می‌گوید: اگر دولت آمریکا به صورت مستقیم برجام را مورد اشاره قرار دهد و برجام را نقض کند، تعهد منع فروش هواپیمای تجاری مسافربری به ایران هم نقض خواهد شد، اما با توجه به اینکه اقتصاد آمریکا تابع این نوع قراردادها است و با سفارش ایرباس و بوئینگ منابع مالی خوبی می تواند کسب و اشتغال بالایی ایجاد کند زیرا در زمان ساخت هر هواپیما 400 نفر به صورت مستقیم شاغل هستند. به همین جهت احتمال دارد در خصوص موضوع فروش هواپیما به ایران تبصره‌هایی در نظر گرفته شود.
این کارشناس صنعت هوانوردی تصریح می کند: پس از اجرایی شدن برجام دولت آمریکا سنگ اندازی‌های خود را داشته است به طوری که تامین مالی یا جذب فاینانس برای ایران ساده نباشد و اگر تامین مالی هم انجام شود ریشه آن پولی که از طریق فاینانس تامین اعتبار می‌شود از دل اقتصاد آمریکایی نباشد. به عبارتی فاینانسورهایی هستند که بخشی از منابع مالی آن‌ها از سوی شرکت‌های آمریکایی تامین می‌شود، لذا تاکنون دولت ترامپ سنگ اندازی‌هایی کرده است که این فاینانسورها تامین مالی هواپیماهای برجامی ایران را پشتیبانی نکنند، زیرا از آن جیب به آن جیب شدن است و پولشان را به ما می‌دهند و در دراز‌مدت باید دریافت کنند، لذا این روند کمک مالی به آن‌ها نمی‌کند.
بیات می‌گوید: تاکنون بیشتر سنگ اندازی‌های دولت آمریکا به دلیل این بوده است که اعتبارات از سایر منابع مالی دنیا تامین شود که ربطی به شرکت‌های آمریکایی ندارند. به طور کلی اگر برجام از سوی دولت آمریکا نقض شود قراردادهای فروش هواپیما به ایران هم تحت شعاع قرار می‌گیرد.
*منافع برد- برد معامله تجاری هواپیماهای برجامی
به‌گفته بسیاری از کارشناسان صنعت هوانوردی، اجرای قرارداد ایران ایر با بوئینگ منافع برد_ برد هم برای ایران و هم برای کشور آمریکا به همراه دارد به طوری که اجرای این قرارداد باعث افزایش۱۶.۶ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری و افزایش اشتغال‌زایی در صنعت هوانوردی آمریکا می‌شود. همچنین طبق آمار‌های جهانی، هر فروند هواپیمای تجاری نزدیک به ۱۰۰۰ شغل ایجاد می‌کند، بنابراین با ورود هواپیماهای جدید به ایران نرخ اشتغال در کشور افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. از سوی دیگر حذف واسطه از دیگر نقاط قوت نوسازی ناوگان هوایی و خرید ۲۰۰ فروند هواپیمای برجامی به صورت مستقیم از سه شرکت غول هواپیماسازی در دنیا است و می‌تواند هزینه دولت را در تامین ناوگان مورد‌نیاز کاهش دهد، اما مهم‌ترین نکته در مورد نوسازی ناوگان هوایی، افزایش ایمنی سفر‌های هوایی است، موضوعی که تهدیدی جدی برای صنعت هوانوردی و صنعت گردشگر کشور محسوب می‌شود و می‌تواند پایانی برای کابوس سوانح هوایی باشد.
