تناقض بازار سرمایه در اوج

مصطفی صفاری
کارشناس بازار سرمایه

مدتی است منفی‌های بورس باعث نگرانی شده و برخی اظهار نظرها حکایت از آن دارد که ناشی از بی ارزش بودن سهام شرکت‌ها است، در حالی که این طور نیست بلکه سهم‌ها ارزنده هستند و بازار از لحاظ بنیادین در وضعیت خوبی به سر می‌برد که علت آن نیز رشد در قیمت‌های جهانی، سود خوب شرکت‌ها در ۶ ماه اول امسال و ثبات در قیمت دلار است.تعدادی از شرکت‌ها ۱۵۰ درصد . افزایش در سودآوری داشته اند. بنابراین بازار از لحاظ بنیادین در شرایط خوبی به سر می‌برد.اما ریزش‌های بازار سرمایه به علت کمبود نقدینگی و تامین کسری بودجه دولت از بازار سرمایه است و به ارزش سهام‌ها مربوط نیست بلکه ریشه در فروش اوراق دارد.
از سوی دیگر وزن معاملات اوراق به سهام ۱۰ به ۱ شده ،که نشان می دهد در بورس یک دهم کل معاملات متعلق به سهام است که آن یک دهم نیز منفی است. نکته مهم اینجاست که بازار سرمایه کشور ما کم عمق است، سهامداران عمده بازارگردان‌هایی را ایجاد کردند که با معاملات الگوریتمی کاهنده قیمت سهام هستند، این در حالی است که قرار بود با ورود بازارگردان‌ها نقدشوندگی بالا برود، ولی شاهد کاهش قیمت ها هستیم. در این شرایط سازمان بورس باید جلوی معاملات الگوریتمی را بگیرد، به علت اینکه بازار ما کم عمق است و تعدادی از این الگوریتم‌ها فقط کارمزدساز هستند. در کنار خروج پول حقیقی و عدم حمایت دولت مردان از بورس و نبود ترغیبی برای هلدینگ‌های بزرگ که در بازار نقش دارند، بازار سرمایه در یک خلا تصمیم گیری قرار گرفته است. این در حالی است که بازار و سهم‌ها از نظر بنیادین ارزشمند هستند. با وجود همه این موارد، امکان بهبود وضعیت بازار سوالی مستمر است که برای تحقق آن باید سازمان بورس جلوی معاملات الگوریتمی را بگیرد و دستورالعمل بازارگردانی را بررسی کند. در تمامی دنیا ۳۰ درصد اوراق و ۷۰ درصد سهام در بازار معامله می شود، که این عامل در کشور ما برعکس شده و به بازار سرمایه کشور ما آسیب زده است.شاید در کوتاه مدت فروش اوراق برای دولت باعث تامین کسری بودجه شود، اما در بلند مدت اعتماد را از بازار می‌گیرد.
وضعیت فعلی این نگرانی را ایجاد کرده که بورس غیرجذاب بشود، اما در ارزش ذاتی سهم، نرخ بهره نقش مهمی را ایفا می‌کند. بازار پول و سرمایه رقیب هستند، اگر نرخ بهره بانکی زیر ۲۰ درصد باشد تمامی سهم‌ها ارزنده هستند. به طور اسمی نرخ بهره سالیانه ۱۵ درصد است، ولی در حال حاضر با فروش اوراق دولتی این نرخ به ۲۳ درصد افزایش پیدا کرده است.
در شرایط فعلی بازار، بسیاری از سهم‌ها زیر ارزش ذاتیشان معامله می‌شوند که این امر در سهم‌های صادرات محور، مخصوصا سهم‌های دو صنعت پتروشیمی و فولادی بیشتر به چشم می‌خورد.