دکتر اصغر نعمتی
روزنامه نگار و مدرس دانشگاه
یکی از مناسبت‌های آبان‌ماه، روز کتاب و کتابخوانی و کتابدار است. کتاب را غذای روح نامیده‌اند؛ کتابخوانی، عادتی است که باید از کودکی در افراد ایجاد شود. بنابراین، نقش والدین در کتابخوان بار آوردن فرزندان‌شان بسیار تعیین کننده است. هر موفقیتی که بچه‌ها به دست می‌آورند، مدیون مطالعه و کتابخوانی آن‌هاست. یکی از عوامل مهمی که می‌تواند کودکان را در نهادینه کردن عادت کتابخوانی تشویق و ترغیب کند، کتابخوانی خود والدین است. لذا پدر و مادرها می‌توانند با یک برنامه‌ریزی دقیق کتابخوانی را به عنوان یک سرگرمی به صورت مداوم در اوقات خود جای دهند و با استفاده از شیوه‌هایی نظیر تقسیم بخش‌های یک کتاب بین اعضای خانواده و تعیین یک بودجه خاص برای تهیه جوایز ویژه برای کودکانی که به درستی از پس مطالعه بخش تعریف شده برآمدند به شکل‌گیری این عادت کمک کنند. همچنین می‌توان کتاب خاصی را که متناسب با سن فرزندان است تهیه نمود و آنها را تشویق به خواندن کتاب و خلاصه‌نویسی و ارائه آن در بین سایر اعضای خانواده نمود که این روش علاوه بر تقویت عادت کتابخوانی، سایر مهارت‌های کودک را نیز ارتقا می‌بخشد. همه این اتفاقات در سایه تشویق و ترغیب و جوایز و بسته‌های پاداش بصورت مادی و غیر مادی عملی‌تر خواهد بود.
«جیمز پترسون»، از معروف‌ترین نویسندگان کتاب کودک و نوجوان، در بارة ارزش و اهمیت کتاب گفته است: «ما، نمی‌توانیم مشکلات بهداشتی و سلامت عمومی را حل کنیم و یا موقعیت‌های خطیر اقتصادی را پشت سر بگذاریم. ما، نمی‌توانیم به‌تنهائی از پس مشکل گرم شدن زمین برآئیم؛ اما می‌توانیم به کودکانمان بياموزيم که ساعت‌ها مطالعه کنند. هر چیزی که در قفسه‌های کتاب یافت می‌شود، می‌تواند در برگیرندة یک زندگی جدید باشد؛ از یک رمان برای کودکان گرفته تا یک کتاب مصور، همة این‌ها می‌توانند نشان دهندة یک زندگی جدید باشند.» والدین به عنوان نخستین کسانی که با کودکان سر و کار دارند، مهم‌ترین و حساس‌ترین نقش را در کتابخوان کردن آنها دارند. آنها می‌توانند بچه‌ها را به نمایشگاه‌های کتاب ببرند و همراه آنها و با علاقه و اشتیاق کتاب‌های مناسب را به آنها نشان دهند و تشویق‌شان کنند که این کتاب‌ها را مطالعه کنند. می‌توانند زمینه‌های عضویت بچه‌ها را در کتابخانه‌های عمومی فراهم کنند. حتي مهم نیست که کودکشان مي‌تواند کتاب بخواند یا نه. همین که او را به کتابخانه ببرند و به نامش کارت عضویت از کتابخانه بگیرند، مطمئناً کودک را به کتاب علاقه‌مند خواهد كرد و چنین کودکی، در سال‌هاي نوجوانی هم کتابخوان بار خواهد آمد.
کتاب خواندن قبل از خواب، عادت خوبی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، کمک می‌کند بچه‌ها از سن پائین با کتاب دوست شوند؛ عادتی که از نگاه متخصصان سبب تقویت و توسعة زبان مي‌شود و از آن به عنوان ارتباطی مناسب و اثرگذار در ميان کودک و والدین یاد می‌شود. مادران و پدران عزیز، می‌توانند با تهیة کتاب‌های مناسب برای بچه‌ها، هر شب پیش از خواب، با صدای آرامش‌بخش خود، برای بچه‌ها کتاب بخوانند و آنها را به سرزمین‌های ناشناختة دانائی و آگاهی ببرند.
اگرچه در شرایط حاضر به دلیل گرانی کاغذ و اقلام چاپی قیمت‌ها در بازار نشر نیز روند تصاعدی به خود گرفته است، اما بسترهای مجازی نیز فرصتی هستند که می‌توان از آنها در تهیه ارزان قیمت کتاب‌ها استفاده کرد. بدیهی است این امر خود می‌تواند پر کننده بخشی از اوقات فراغت کودکان باشد و به جای پرسه زدن در کانال‌ها و سایت‌های زرد به امر مطالعه کتاب مبادرت ورزند. همچنین کتابخانه‌ها نیز یک منبع ارزشمند در تهیه کتب مورد نیاز هستند که با عضویت کودکان در آنها ضمن کمک به تکوین هویت اجتماعی آنها، می‌تواند زمینه دسترسی به کتاب مورد علاقه و آشنایی با فضای فرهنگی مطالعه و کتابخوانی را فراهم کند. امید است با نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی در خانواده‌ها زمینه ارتقای سواد و دانش عمومی مردم و در نهایت بهبود وضعیت فرهنگ عمومی فراهم آید. ان‌شاء‌الله.
