گروه صنعت و تجارت: رئیس‌جمهور امروز با دعوت رسمی به کشورهای کنیا، اوگاندا و زیمبابوه می‌رود. این سفر سه‌روزه با هدف تقویت روابط و گسترش همکاری‌ها با کشورهای دوست و همسو است و از بعد اقتصادی اهمیت بسزایی دارد، چرا که قرار است ابراهیم رئیسی در خصوص افزایش همکاری‌های اقتصادی و حضور پررنگ‌تر بخش خصوصی در کشورهای قاره آفریقا مذاکره کند. در سفر به کشورهای آفریقایی ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری ایران عنوان شده و در کنار این امر پتانسیل‌هایی که کشورهای یادشده دارند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
حمل و نقل؛ پاشنه آشیل تجارت ایران با آفریقا
آمارهای تجاری در سه ماهه اول امسال نشان می‌دهد که تجارت خارجی ایران و این سه کشور با کاهش روبرو شده و ای در حالیست که تجارت با آفریقا موانعی که ایران با سایر کشورها دارد را ندارد. قائم‌مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا در گزارشی از میزان تجارت ایران با سه کشور مقصد رئیس جمهور رونمایی کرد. از دید وی ایران ظرفیت خوبی در صادرات دارد اما باید در این خصوص بازنگری صورت گیرد و صادرات با توجه به نیاز بین‌الملل و ارزش افزوده باشد. روح‌الله لطیفی با بیان اینکه در سه ماه اول سال‌جاری در قیاس با مدت مشابه سال گذشته، صادرات ایران به کنیا ۴۸ درصد (۷ میلیون و ۶۳۴ هزار دلار) کاهش یافته است، افزود: واردات کنیا به ایران در مدت عنوان‌شده، یک میلیون و ۶۶۱ هزار دلار بوده که در قیاس با مدت مشابه سال ۱۴۰۱ کاهش ۷۹ درصدی داشته است. قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا با تأکید بر اینکه واردات کالا از اوگاندا طی سه ماهه اول سال‌جاری تقریباً ۴ برابر مدت مشابه سال گذشته شده است، گفت: صادرات ایران به این کشور کاهشی بوده است، لذا با آسیب‌شناسی باید شرایطی را فراهم کرد که صادرات تقلیل‌یافته جبران شود. وی درباره همکاری‌های تجاری ایران و زیمبابوه طی سه ماهه سال‌جاری، تصریح کرد: در مدت عنوان شده وارداتی از کشور زیمبابوه صورت نگرفته و صادرات در سه ماهه ابتدای سال‌جاری به کشور یادشده هزار و ۱۶ دلار بوده است؛ سال گذشته صادراتی به زیمبابوه نداشته‌ایم. قائم‌مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا دلیل اصلی کاهش صادرات ایران به کشورهای آفریقایی را مسئله حمل و نقل می‌داند و می‌گوید: «صادرات ایران به کشورهای آفریقایی مستمر نیست و از همین رو هزینه حمل و نقل برای تجار گران تمام می‌شود. زمانی که صادرات به یک کشور مداوم باشد همانند عراق، حمل‌ونقل آن راحت‌تر و ارزان‌تر (صادرات یک روز به کشور عراق به اندازه دو ماه قاره آفریقا) است. بدین جهت وقتی سفارش کالا به کشورهای آفریقایی وجود داشته باشد، به یکباره شاهد جهش صادرات خواهیم بود». او با بیان اینکه در سه ماهه اول سال‌جاری سه کشتی به قاره آفریقا سفر داشته است، افزود: حمل‌ونقل با آفریقا سخت است ولی بن‌بست نیست. هزینه حمل‌ونقل به قاره آفریقا گران است، لذا زمانی صادرات به کشورهای این قاره سود اقتصادی دارد که کالا با ارزش افزوده بالا، صادر شود. وی در ادامه گفت: در مورد کالاهای پرحجم و کم‌ارزش، صادرات توجیه اقتصادی نخواهد داشت. از همین رو ضرورت دارد به سمتی برویم که کالاها با حجم و ارزش منطقی، صادر شود و از خام‌فروشی فاصله بگیریم.
حجم تجارت خارجی ایران و کشورهای آفریقایی
قائم‌مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا در خصوص پنج مقصد اول کالاهای صادراتی در بهار گفت: غنا با خرید ۵۶ میلیون و ۳۲۳ هزار دلار و با رشد ۸۷ درصدی، آفریقای جنوبی با ۲۷ میلیون و ۳۳۴ هزار دلار و کاهش ۸۰ درصدی، تانزانیا با ۸ میلیون و ۶۴۹ هزار دلار و کاهش ۴۴ درصدی، سومالی با ۸ میلیون و ۲۵۵ هزار دلار و کاهش ۲۷ درصدی و کنیا با ۷ میلیون و ۶۳۴ هزار دلار و کاهش ۴۸ درصدی، پنج مقصد اول صادرات غیرنفتی ایران به آفریقا در بهار امسال بودند. او افزود: محصولات فولادی با ۶۰ میلیون دلار، کود اوره با ۲۵ میلیون دلار، قیر با ۱۵ میلیون دلار، مواد غذایی با ۱۱.۵ میلیون دلار، گاز مایع با ۲.۷ میلیون دلار و مصالح ساختمانی با ۱.۵ میلیون دلار به ترتیب عمده‌ترین کالاهای صادراتی ایران به قاره آفریقا در فصل بهار بودند و روغن موتور، مشتقات پترو پالایشگاهی، مواد معدنی، دارو، گلاب و صنایع دستی و فرش، مواد شیمیایی، کیت آزمایشگاهی، مصنوعات پلاستیکی، لاستیک و تیوب، ظروف شیشه‌ای، کفپوش، پارچه و لوازم بازی کودکان از دیگر کالاهای صادراتی ایران به آفریقا در سه ماه نخست امسال بود. لطیفی در خصوص کشورهای آفریقایی فروشنده کالا به ایران در فصل بهار گفت: کشور آفریقای جنوبی با فروش ۶ میلیون و ۶۲۷ هزار دلار و رشد ۱۱۸ درصدی، تانزانیا با ۲ میلیون و ۱۷۲هزار دلار و کاهش ۶۲ درصدی، غنا با یک میلیون و ۹۱۲ هزار دلار و رشد ۲۷۰۱ درصدی، کنگو با یک میلیون و ۷۶۴ هزار دلار و کاهش ۴۶ درصدی و کنیا با یک میلیون و ۶۶۱ هزار دلار و کاهش ۷۹ درصدی، پنج کشور نخست آفریقایی تأمین‌کننده کالا، برای کشورمان در فصل بهار بودند. او یادآورشد: ۶ میلیون و ۸۵۶ هزار دلار مواد غذایی شامل، چای، قهوه، گندم، مالت، حبوبات، عصاره گیاهان، ۲ میلیون و ۸۱۰ هزار دلار سنگ منگنز، ۲ میلیون و ۲۰۶ هزار دلار روغن صنعتی، به همراه کنسانتره کروم، مواد پلاستیکی، لوازم الکترونیکی، لوازم خودرو و ماشین‌آلات صنعتی از عمده‌ترین کالاهای وارداتی از قاره آفریقا در فصل بهار امسال بودند.
سوبسید؛ راه‌حل معضل حمل و نقل
با توجه به اینکه پتانسیل صادرات ایران به آفریقا بسیار زیاد است و کشورهای آفریقایی نیز تمایل زیادی برای خرید کالا از ایران دارند لذا می‌بایست مسئله حمل و نقل حل و فصل شود. از دید قائم مقام باشگاه تجار ایران و آفریقا سوبسید یکی از راه‌های کاهش هزینه حمل و نقل به آفریقا است. از دید وی پرداخت سوبسید و یا تسهیلات مالی از سوی سیاست‌گذاران برای حمل و نقل دریایی با هدف صادرات کالا به کشورهای آفریقایی می‌تواند راه‌حلی باشد تا هزینه حمل برای تجار ایران کاهشی شود. از این‌رو به جای راه‌اندازی خطوط کشتیرانی، می‌توان به شرکت‌ها سوبسید پرداخت کرد تا هزینه حمل، منطقی شود. کشور ترکیه زمانی که صادرکنندگان، اسناد صادراتی خود را دریافت می‌کنند به آنها مشوق پرداخت می‌کند. صادرات ترکیه به کشورهای آفریقایی تا ۶ سال پیش مانند ایران بود، اما اکنون رقم صادراتی آنها به ۲۰ میلیارد دلار در سال رسیده است.
آفریقا؛ منبع مهم محصولات کشاورزی برای ایران
ایران واردکننده مهم نهاده‌های دامی به شمار می‌رود و آفریقا می‌تواند منبع مهمی برای تأمین برخی از کالاها باشد. علیرضا پیمان پاک قائم مقام وزارت کشاورزی با بیان اینکه محصولات ارگانیک و گسترده کشاورزی به دلیل اقلیم مناسب در این قاره تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات پیگیری شده در ماه‌های گذشته که جمعه پیش قرارداد آن بین دامپزشکی ایران و کنیا منعقد شد واردات دام زنده بود تا بتوانیم از ظرفیت آفریقا برای این موضوع استفاده کنیم؛ زیرا استان سیستان و بلوچستان ظرفیت بالایی برای انتقال دام‌ها برای پروار، کشتار و توزیع دارد. وی با اشاره به فعال کردن کشتارگاه‌های ساخته شده که تاکنون راکد مانده بود، تصریح کرد: اکنون الان با فعال سازی این ظرفیت از پاکستان و قاره آفریقا علاوه بر تامین گوشت مورد نیاز کشور می‌توانیم این امکان را فعال کنیم تا دام زنده با کیفیت بالا و قیمت پایین در دسترس قرار بگیرد. قائم مقام وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به یک میلیون تن مصرف سالانه گوشت در کشور تصریح کرد: در هر سال 150 میلیون تن گوشت وارد کشور می‌شود که می‌توانیم با واردات دام زنده و گوشت ارگانیک از مبدایی نزدیک‌تر مانند قاره آفریقا با قیمت کمتر در اختیار مصرف‌کننده قرار دهیم.
