به گونه اي كه در سال های اخیر مراكز دانش بنيان و علمي در توليد ابزارها و تكنولوژي هاي خاص و همچنين نرم افزارها و سخت افزارهاي مرتبط با توسعه و تولید نفت در رقابتی سخت با یکدیگر هستند و با فراگيري علوم جديد، توسعه بیش از پیش خود را در زمينه كشف منابع خدادادي استمرار بخشيده و در اين عرصه، وجود منابع هيدروكربوری در آبهاي عمیق بسیار مورد توجه جستجوگران و كاوشگران نفتي جهان قرار گرفته است.
موضوع Deepwater یا "آب عمیق" موضوعي جدید و نو پا است كه از حدود چهل سال گذشته در اخبار ، كتب و مجلات تخصصی نفت و گاز جهان به چشم مي خورد وكارشناسان تعاریف متفاوتي را از آب عميق ارائه داده اند اما آنچه كه مشهود و مورد اجماع است، فعاليت هاي مربوط به نفت و گاز در آبهای با عمق كمتر از 300 متر را فعاليت در آب كم عمقshallow water) (، بين 300 تا 1000 متر را فعاليت در آب عميق (deep water) و بالاتر از 1500 متر را آب هاي فوق عميق (Ultra Deep Water) می نامند .
به رغم جوان بودن موضوع توليد نفت از منابع هيدروكربوری آبهای عميق و با توجه به پیشرفت دانش و تكنولوژي هاي این حوزه بر طبق آمارهاي اعلام شده در سال 2015 ميلادي حداقل سهم 11 درصدي از توليد كل منابع هيدروكربوری در جهان از این منابع بوده است.
نوسانات اقتصادی، كشف شيل هاي نفتي و گازي، بالا بودن هزينه و ريسك هاي عملياتي و کمتر بودن تجربه نيروي انساني نيز نتوانسته است مانع از رشد و توسعه اين صنعت شود و شركت هاي صاحب تكنولوژي و فناوري هاي نوين در حوزه آب عميق از جمله شرکت های آمریکایی بطور موشكافانه اي در جستجوي مناطق مورد نظر و سرمايه گذاري در آن بوده اند به گونه اي كه از مثلث طلايي آبهاي عميق آمريكاي شمالي و مركزي عبور کرده و وارد قاره هاي اروپا، آفريقا و آسيا نيز شده اند.
جمهوري اسلامي ايران نيز به رغم وجود منابع عظيم نفت و گاز در خشكي و آبهاي كم عمق خليج فارس، بعد از انقلاب اسلامی مطالعات گسترده ای در حوزه آبهای عمیق دریای خزر را شروع و خوشبختانه موفق به شناسايي نشانه هاي قابل توجهي از وجود هيدروكربور در بخش جنوبي درياي خزر شد.
در همین راستا وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران بر اساس طرح جامع مطالعات دریای خزر با عنوان مطالعات SCSG طي سالهاي 1378 تا 1379 توسط كنسرسيومی چهار جانبه با همکاری شركت هاي شل- وبا- لازمو و شركت نفت خزر با 10 هزار كيلومتر لرزه نگاري دوبعدي و انجام بيش از 2500 كيلومتر مربع لرزه نگاري سه بعدي را در حوضه هاي جنوبی دریای خزر به انجام رساند که میزان حجم ذخایر پیش بینی شده نفت و گاز درجا بر مبنای تفسیر لرزه نگاری ها و مطالعات تکمیلی خزر بیش از 100 میلیارد بشکه نفت در 46 ساختار شناسایی و برآورد شد، که این مطالعات ارزشمند تاثیر بسزایی در نقش و قدرت ایران بعنوان یک بازیگر مهم در بازار جهانی نفت و گاز جهان و کشورهای حاشیه دریای خزر داشته است.
بر اساس همین تلاش‌های علمی و مطالعات ارزشمند زمین‌شناسی شرکت نفت خزر به عنوان يکي از شركت هاي تابعه شرکت ملي نفت ايران در دي ماه 1376 با وظايف اکتشاف، توسعه و توليد منابع هيدروكربوری در حوضه خزر جنوبي و سه استان ساحلي مازندران، گلستان و گيلان و نظارت بر اجراي کليه قراردادهاي منعقد شده بين شرکت ملي نفت ايران و شرکت¬هاي بين المللي جهت مطالعه و توسعه ميادين نفتي در درياي خزر و همچنين نظارت بر مسائل زيست محيطي مرتبط با عمليات اکتشاف و توسعه ذخاير نفت و گاز در درياي خزر تاسيس شد و ساخت یک سکوی حفاری نیمه شناور برای عملیات اکتشاف در دریای خزر جزو اهداف و اولویت‌های این شرکت قرار گرفت و عملیات اجرایی ساخت سکوی نیمه شناور ایران امیرکبیر با قابلیت حفاری تا عمق ۶۰۰۰ متر زیر بستر دریا با همکاری شرکت‌های توانمند ایرانی در اوج تحریم های ظالمانه به سرانجام رسید و نهایتا در سال ۱۳۸۸ ساخت این سازه عظیم و منحصربه فرد و مجهز به فناوری‌های پیچیده با وزنی حدود ۱۵۰۰۰ تن که به‌عنوان یکی از چالش‌های پیچیده برای شرکت نفت خزر بود با عبور از مشکلات فراوان وارد مدار عملیاتی شد و امروز سکوی نیمه‌شناور (ایران-امیرکبیر) به عنوان نمادی از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران و نگین درخشانی از تبحر، دانش و فناوری به عنوان برگ زرینی در تالار افتخارات صنعت نفت کشور در پهنه دریای خزر خودنمایی می‌کند.
این سکوی منحصربه فرد سرانجام با انجام عملیات موفقیت‌آمیز حفاری در میدان سردار جنگل در تاریخ 20 اردیبهشت 1391 موفق به کشف طلای سیاه از دل خزر شد و تابوی حفاری در آبهای عمیق خزر را شکست و ایران برای نخستین بار در منطقه خاورمیانه وارد باشگاه فعالیت‌های نفت و گاز در آبهای عمیق جهان شد.
در خصوص اقدامات شرکت نفت خزر نباید فراموش کنیم این شرکت از شروع فعالیت‌های خود تاکنون چه مسیر پر فراز و نشیبی را برای صیانت از منابع نفتی شمال کشور طی کرده که بجز ساخت سکو می توان به تقویت زیر ساخت های توسعه در خزر از جمله ساخت سه فروند شناور چندمنظوره پشتیبانی از سکو، احداث پایگاه عملیاتی ، ساخت اسکله و حوضچه آرامش برای انجام عملیات اکتشاف و حفاری و در سال های اخیر نیز تلاش برای کسب تجارب علمی و دستیابی به اطلاعات ارزشمند اکتشافی آبهای عمیق جهت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای حاشیه خزر در حوزه‌های مختلف از جمله مشارکت‌های نفتی و امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد همکاری با شرکت‌های داخلی و بین‌المللی اشاره کرد که بر همین اساس باید بیش از پیش به این اقدامات ارزشمند به عنوان سرمایه های صنعت نفت در دریای خزر توجه داشت.
بر اساس این موفقیت های صنعت نفت در شمال کشور، موقعیت ایران در منطقه استحکام بیشتری یافته و امروز تدوام فعالیت های اکتشاف و توسعه در خزر می تواند باعث تقویت ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و تحکیم موقعیت ژئوپولیتیک ایران در منطقه و حضور موثرتر در کنوانسیون ها، نشست ها و تصمیم سازی ها باشد.
از جمله اقدامات مهم شرکت نفت خزر در سال 1398 امضاء سه قرارداد پژوهشی مصوب هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران با شرکت های دانش بنیان، نگهداشت و روز آمد نمودن تاسیسات فنی سکوی ایران-امیرکبیر و برنامه ریزی برای آزمایش طولانی‌مدت چاه‌های میدان سردار جنگل از سوی متخصصان شرکت نفت خزر برای ارائه به مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران بوده است که در صورت تصویب، تولید زودهنگام از این میدان در دستور کار قرار خواهد گرفت.
در پایان اگرچه امروز با شیوع ویروس کرونا معادلات نفت در جهان بهم ریخته است ولی مجدداً با شروع فعالیت ها بازار نفت به حالت تعادل باز خواهد گشت و همانطور که شرکت های آمریکایی و اروپایی سالهاست با توسعه تکنولوژی و فناوری های پیشرفته در تلاش روزافزون برای بهره برداری از منابع نفتی آبهای عمیق جهان می باشند، کشور ما نیز باید بیش از پیش چه از منظر اقتصادی و چه از منظر ژئوپولیتک به موضوع توسعه و تولید از دریای خزر بعنوان ارزشمندترین منبع ذخایر استراتژیک آب های عمیق خاورمیانه توجه داشته باشد.
بر اساس این تجربیات ارزشمند آمادگی این شرکت را در تمامی زمینه ها اعلام نموده و با قاطعیت اعلام می کنیم شرکت نفت خزر با سرمایه ها و اندوخته سنوات گذشته ضمن ماندگاری و گرامیداشت بیستم اردیبهشت ماه 1391 هجری شمسی به روند شتابان اکتشاف، توسعه و تولید در دریای خزر بیش از پیش امیدوار و مصمم می باشد.
