از
زمانی که حادثه منا رخ داد، خبررسانی توسط مردم از طریق شبکههای اجتماعی و
بویژه موبایلی آغاز شد اما این اطلاع رسانی کنترل نشده همچون راه رفتن بر
روی لبه تیغ بود.
اطلاع رسانی از طریق شبکههای اجتماعی موبایلی نقش
بسیار مهمی در جهت دهی به افکار عمومی دارد چرا که مخاطبان شبکههای
اجتماعی در موبایل همچون تلگرام و واتس آپ، تصور می کنند کلیه پیامهای
مخابره شده از این طریق مردمی است به همین دلیل گاه بدون لحظهای تفکر،
نسبت به اشتراک گذاری آن اقدام میکنند؛ کما اینکه گاه برخی کاربران
شبکههای موبایلی، صرفا با هدف اطلاع رسانی، دو پیام متضاد را هم مخابره می
کنند.
در مورد حادثه منا، اطلاع رسانی به دو شیوه صورت گرفت. شیوه
نخست، به اشتراک گذاری عکسها و فیلمهای واقعه در شبکههای مجازی موبایلی
بود و شیوه دوم، تهیه و ارسال متنهایی که از منظر خود، مقصرین حادثه منا
را معرفی می کردند.
عکسها و فیلمها از سندیت بیشتری برخوردار هستند اما
مشکل از جایی آغاز می شود که برخی عکسها و فیلمها بدون در نظر گرفتن زمان
بروز واقعه ای که در آنها به نمایش درآمده مخابره می شوند. برخی از عکسها و
فیلمهای مخابره شده در شبکههای اجتماعی به بهانه حادثه منا، مربوط به
سالها پیش بوده و کسانی که به حج رفته باشند، از قدیمی بودن و سندیت نداشتن
این عکسها به راحتی آگاه می شوند.
در مورد متنها هم آنچه بیش از هر
چیز به چشم می خورد، مجادله بین موافقان و مخالفان اعزام زایران به حج در
شرایط کنونی است. در همین راستا، برخی با به اشتراک گذاری متنهایی، عملا
زایران را مقصر حادثه قلمداد کرده اند چرا که به زعم آنها صحیح نیست ارز
کشور را به بهانه حج، به جیب وهابیون سرازیر کرد تا آنها از این درامدها،
برای تغذیه تروریستها در یمن و سوریه و ... استفاده کنند. به زعم عده ای که
متنهایی با این مضمون را منتشر می کنند، بهتر است این هزینهها در داخل
کشور و برای رفع فقر و تبعیض صورت گیرد و حتی برای استناد دادن به این
ادعای خود، از صفحه اول روزنامه اطلاعات روز 27 خرداد 1358 استفاده میکنند
که سخن امام خمینی (ره) به عنوان تیتر اول آن نقش بسته است که فرموده بود :
"به جای زیارت مکه و مدینه و عتبات، ایران را آباد کنید". این دسته از
کابران شبکههای اجتماعی و موبایلی، در این زمینه به واقعه تجاوز به دو
زایر ایرانی در فرودگاه جده که چند ماه پیش رخ داد و موجب قطع سفرهای عمره
مفرده توسط ایران شد نیز اشاره می کنند.
در مقابل، برخی دیگر علیه این
دیدگاهها موضع گیری کرده و از آرزوهای پیرمردان و پیرزنانی می نویسند که
سالها در انتظار سفر حج باقی ماندند و تمام آرزویشان زیارت خانه خداست و به
همین دلیل اینگونه موضع گیریها در مقابل زایران و حجاج را صلاح نمی
دانند. این دسته همچنین به میلیاردها تومان هزینه ای که توسط مردم برای سفر
به ترکیه و دوبی و تایلند صورت میگیرد اشاره می کنند و معتقدند آیا صرفا
با قطع سفر حج مشکل حل می شود و اگر دیگران حق دارند به سفرهای تفریحی
پرهزینه بروند چرا این حق را برای حاجیان قائل نباشیم که به سفر حج بروند؟
این
درحالیست که انتشار گسترده شایعات در مورد درگذشت برخی افراد مشهور در
حادثه منا بدون آنکه سندیت داشته باشد و بدون لحظه ای تفکر درباره اینکه
اگر این شایعه به دست خانواده آن افراد برسد چه حالی پیدا می کنند، این موج
اطلاع رسانی سلیقه ای و بدون هدف را گسترده تر کرده است.
تقابل دو طرف
در شبکههای اجتماعی همچنان ادامه دارد و هر روز محتوای تازه ای در این
زمینه تولید میشود. اما در این میان آنچه نادیده گرفته شده، احساسات
هزاران خانواده ای است که نزدیکان خود را در حادثه منا از دست داده اند یا
با مفقودی آنها مواجه شده اند و اکنون باید زخم زبانها و طعنهها را نیز
تحمل کنند...