فعالیت‌ها در فضای مجازی باید ضابطه‌مند و قانونمند باشد

حسام عقبایی، رییس اتحادیه صنف مشاوران املاک کشور و تهران، در بازدیدی 4 ساعته از مجموعه ihome.ir، ضمن ابراز خرسندی از فعالیت این شرکت، استفاده از نیروی متخصص، جوان و تحصیلکرده در این مجموعه را ستود و از آن با عنوان یک جاذبه در این کسب و کار یاد کرد.

عقبایی، با اشاره به صنف مشاوران املاک، این مجموعه را یک مجموعه وسیع با پتانسیل بالا معرفی کرد. 

وی افزود: در کلانشهر تهران 12 هزار مشاور املاک دارای پروانه کسب مشغول به فعالیت هستند. در استان تهران این رقم به 32 هزار واحد صنفی می‌رسد و در سطح کشور 124 هزار و 970 مشاور املاک دارای پروانه کسب فعال هستند. بنابراین، یک جمعیت 650 هزار نفری به طور مستقیم و جمعیت حدود 3 میلیون نفری به صورت غیر مستقیم در شغل مشاور املاک به طور مستقیم در صنف مشاوران املاک در حال فعالیت هستند. در حوزه مشاغل نیز، حدود 1300 شغل و در حوزه صنعت نیز 300 صنعت با بازار املاک و مستغلات ارتباط مستقیم دارد. 

عقبایی در ادامه گفت: یکی از خدماتی که در حوزه املاک و مستغلات انجام می‌شود، همان فعالیت‌هایی است که شرکت ihome.ir در حال انجام آن است که این فعالیت‌ها بسیار نوآورانه و پیشگامانه است. مجموعه‌های فعال در حوزه اصناف کشور، همچنان متاثر از جو سنتی هستند و هنوز تجارت الکترونیک به معنای واقعی کلمه در این صنوف پیاده سازی و اجرا نشده، بنابراین فعالیت در حوزه IT یا فضای مجازی و بازاریابی، دشوار بوده و در برخی موارد نیز با مقاومت‌هایی مواجه می‌شود ضمن اینکه برای وبسایت‌های پیشرو و آنهایی که در خط مقدم این مسیر هستند، شکستن این سدها دشوارتر است. لذا، به عنوان فردی که دو دهه در اتحادیه املاک حضور داشته و 16 سال عضو هیات مدیره اتحادیه املاک بوده، شرایط کاری در این حوزه را به خوبی لمس می‌کنم. بنابراین، برای تغییر این ساختار سنتی، نیازمند حمایت‌های دولت از یک سو و حضور پررنگ‌تر جوانان و نخبگان هستیم. 

عقبایی، صنف مشاوران املاک را صنفی خاص، با تحصیلات بالا و در بسیاری موارد متخصص معرفی کرده و افزود: تنها در شهر تهران 400 پزشک متخصص، دارای دفتر مشاور املاک هستند. همچنین حدود 800 نفر با تحصیلات دکترای تخصصی (Ph.D.) و حدود 3000 نفر با تحصیلات کارشناسی، دفتر مشاور املاک دارند که پروانه کسب به نام آنهاست. علاوه‌براین، در حوزه مشاوران نیز نرخ افراد تحصیلکرده بسیار بالاتر است. بنابراین، شاهد یک دوران گذار در اصناف هستیم که این دوران گذار از همین مسیر یعنی حضور استارتاپ‌ها گذر می‌کند. در نتیجه، باید با روند جهانی معاملات مسکن خودمان را تطبیق دهیم چراکه مقاومت نابجا و مقاومتی که مانع رشد در این حوزه شود، طبیعتا هم فرار مغزها را در پی داشته و هم از موانع رشد تکنولوژی در کشور است. امروز، تمام تلاش‌های ما در جهت خدمت رسانی بهتر به جمعیت 10 تا 12 میلیون نفری تهران است تا آرامش و آسایش بیشتری داشته باشند. 

عقبایی افزود: برای تامین آرامش مردم، باید ابزارهایی که ضریب امنیت معاملات مسکن را افزایش می‌دهند را نهادینه کنیم که این یک امر حاکمیتی است. لینک شدن با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، شهرداری‌ها، استعلام نوع کاربری املاک و حتی مرتبط شدن با اداراتی چون آب، برق، گاز و... از دغدغه‌های اتحادیه املاک و مستغلات است تا هر زمان فردی نیاز به معامله مسکن، چه در زمینه خرید و چه در زمینه اجاره داشت، در مراجعه به آژانس املاک هیچ دغدغه‌ای درخصوص معامله مسکن نداشته باشد.

عقبایی به مصاحبه دو هفته گذشته خود اشاره کرده و گفت: در آن مصاحبه اعلام کردم که «بنده به عنوان رییس اتحادیه صنف مشاوران املاک، از خرید خانه می‌ترسم»؛ این اظهارات من برای بسیاری جای سوال بود و از من می‌پرسیدند که ترس شما از گران شدن یا ارزان شدن خانه است یا ریشه در مساله دیگری دارد؟ منظور من از بکار بردن کلمه «ترس» این بود که «شفاف‌سازی» در حوزه معاملات مسکن در کشور ضعیف است. به عنوان مثال، اگر امروز قصد خرید خانه داشته باشم، مشاور املاک وضعیت ثبتی، کاربری، بدهی بانکی یا حتی داشتن معارض یا مطرح بودن دعاوی در محاکم قضایی درمورد ملک مورد نظر را نمی‌تواند ارائه کند. به عنوان مثال، بر سر بدهی‌های آب، برق و گاز و...، پس از جابجایی موجر و مستاجر، هزاران دعاوی حقوقی در محاکم قضایی مطرح است در صورتی که حل این معضلات بسیار راحت است. امروز، اگر معامله‌ای در آژانس املاک انجام می‌شود، باید این امکان وجود داشته باشد تا مشاور املاک بتواند پیش از معامله، پرینت آخرین وضعیت بدهی‌ها و مشکلات ملک را در همان لحظه در اختیار خریدار یا مستاجر قرار دهد که این از وظایفی است که تلاش می‌کنیم آنها را به انجام برسانیم تا بتوانیم آرامش روانی مردم را تامین کنیم.

عقبایی تامین آسایش مردم را نیز در تسهیل و دگرگونی مسیر خرید و فروش و معاملات مسکن دانست تا مردم بتوانند با آسایش و طیب خاطر و استفاده از تکنولوژی‌های نوین معاملات خود را انجام دهند. عقبایی افزود: بدنه صنف مشاوران املاک، در حال حاضر ظرفیت لازم برای این کار را ندارد زیرا این بدنه به نوعی شکل گرفته که شاید قابلیت‌هایی که بمنظور صدور پروانه کسب برای افراد لازم دارد، این زیرساخت‌ها را از آنها مطالبه نمی‌کند چراکه این فرد می‌تواند با یک فضای حداقلی اقدام به دریافت مجوز آژانس املاک می‌کند اما لزوم استفاده از خدماتی چون مشاور حقوقی، کارشناس IT و دسترسی به زیرساخت‌های لازم جهت بارگذاری فایل‌ها، کمرنگ می‌شود. تمامی اینها ضعف‌هایی است که از نظر قانونی در نحوه صدور پروانه کسب در این صنف وجود دارد که این مساله را با قانونگذار مطرح کرده‌ایم.

عقبایی همچنین با مصاحبه ماه پیش خود درخصوص سایت دیوار اشاره کرد و تصریح کرد: من هرگز نگفتم که «دیوار را خراب می‌کنم»؛ بلکه گفتم: امروز نمی‌توان با تکنولوژی مقابله کرد اما این فعالیت‌ها باید ضابطه‌مند و قانونمند باشد. حتی اگر در فضای مجازی اقدام به خرید یک خوراکی کنید و فردی این خدمات را ارائه کند، بر فعالیت‌های او نیز باید نظارت صورت گیرد تا نسبت به صحت و استاندارد بودن آن کالا اطمینان حاصل شود. فی نفسه، ارائه این خدمات یا فروش کالا در فضای مجازی هیچ اشکالی ندارد اما باید نظارت‌ها بر این خدمات وجود داشته باشد تا از سلامت آن کالا یا خدمات مطمئن شد. در حوزه مشاوران املاک نیز همین طور است؛ یعنی مشاوره املاک شغلی است که با مال، جان و ناموس مردم سر و کار دارد و به خصوصی‌ترین مکان زندگی افراد ورود می‌کند. لذا، افرادی هم که قصد دارند در فضای مجازی در حوزه خدمات به مشاورین املاک فعالیت کنند، باید تحت نظارت از مراجع بالاتر باشند. متاسفانه موارد متعددی مشاهده شده که افراد دست به معامله‌ای زده‌اند و چون در آن از مشورت وکیل، مشاور و... بهره نبرده‌اند، دچار خسارت‌های بسیاری شده‌اند و تمام هست و نیست خود را از دست داده‌اند. ضرر مالی تنها بخشی از این آسیب بزرگ است چراکه مشاهده شده در بسیاری موارد، این مساله منجر به بروز اختلافات جدی خانوادگی و حتی طلاق نیز شده است. یعنی به خاطر اینکه یک قرارداد براساس قوانین در دفتر مشاور املاک منعقد نشده، بنیان یک خانواده از هم پاشیده است. لذا این حساسیت از ناحیه اتحادیه وجود دارد که چه کسانی در این حوزه مشغول به خدمات رسانی هستند و خدمات آنها چگونه و با چه کیفیتی است. این برای ما یک حساسیت جدی است و با وجود آنکه بارها حمایت خود را از فضای مجازی اعلام کرده‌ام، معتقدم این فعالیت‌ها باید در چارچوب قانونی، هماهنگی و نظارت انجام شود. شناسنامه‌دار شدن آگهی‌ها دغدغه و نگرانی مردم را هم رفع می‌کند و این اتفاق باید در تمام حوزه‌ها، خصوصا در بخش مسکن بیافتد.

عقبایی همچنین درخصوص دغدغه‌های مردم و موضع‌گیری‌هایی که نسبت به این اظهارات شکل گرفت گفت: متاسفانه در کشور ما فرهنگ مشاوره و بیمه مغفول مانده و جا نیافتاده که این ضعف در بسیاری بخش‌های دیگر نیز به چشم می‌خورد در حالیکه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، از ظرفیت بیمه در بسیاری از فعل‌ و انفعالات استفاده می‌شود. هم‌اکنون، هزاران نفر به علت نداشتن بیمه شخص ثالث، در زندان به سر می‌برند در حالیکه این بیمه یک بیمه اجباری است. لذا، بعضا، خیلی مسایل در کشور نهادینه نشده است. در حوزه معاملات مسکن یا معاملات مهم‌، باید فرهنگ مشاوره را نهادینه کرده و مردم را مطلع کرد. من در محل کار خود، هر روز با موارد متعددی مواجه می‌شوم که مراجعین به دلیل همین بی اطلاعی و عدم استفاده از مشاوره صحیح، دچار خسارت می‌شوند در حالیکه با پرداخت یک هزینه منطقی جهت مشاوره یا مشورت با وکیل دادگستری، می‌توان از خسارات مالی به مراتب سنگین‌تر پیشگیری کرد. ما نیز موظفیم از فعالیت آژانس‌های املاک بدون مجوز جلوگیری کنیم هرچند که شاید این مساله به مذاق خیلی خوش نیاید اما ما به عنوان متولی و حافظ مال مردم، باید فضای تخلف را از متخلفین بگیریم. خود مردم نیز باید به این باور برسند تا برای صرفه جویی در یک هزینه جزیی مشاوره، تمام دارایی خود را به خطر نیاندازند. معامله مسکن با معامله خرید خوراک و پوشاک متفاوت است و اگر این معامله بر مبنای اصول صحیح آن انجام نشود، به معنای از دست دادن هست و نیست است که این اتفاق معضلات اجتماعی جدی‌تری را نیز برای خانواده‌ها به همراه دارد. لذا همه دغدغه ما این مساله است.

عقبایی در پایان فعالیت‌های وبسایت ihome.ir را بر اساس ساختاری خوب و منظم ارزیابی کرد و تاکید کرد برای رشد بیشتر، این مجموعه باید مورد حمایت قرار گیرد تا بتواند خدمات بیشتری به مردم ارائه کند. اتحادیه املاک، به عنوان متولی اصلی صنف مشاوران نه قصد تخریب مجموعه‌ای را داریم و نه قصد محکوم کردن، بلکه مسئولیت ما ایجاب می‌کند تا مردم را هشیار کنیم. 

در خصوص مصاحبه‌ای که درباره سایت دیوار از من منتشر شد نیز، در پاسخ به سوال خبرنگاری که از من درباره فضای مجازی پرسید، پاسخ دادم: من با فضای مجازی کاملا موافق هستم؛ از روزی که به ریاست اتحادیه انتخاب شدم، از ورود مشاورین املاک مجازی به این کسب و کار خبر دادم. در همین تاریخ هم اعلام می‌کنم که تا 10 سال آینده، 70 درصد معاملات مسکن در فضای آنلاین انجام خواهد شد؛ این خبرنگار سپس نظر من را درباره سایت دیوار جویا شد که من با لحن شوخ طبعانه‌ای پاسخ دادم: «دیوار را نمی‌شناسم اما هر سایت و مجموعه‌ای را که مجوز فعالیت قانونی نداشته باشد، تحت هر عنوانی که باشد، خراب خواهم کرد.» لذا باز هم تاکید می‌کنم که اگر وبسایت دیوار، ihome.ir و هر وبسایت دیگری که در حوزه خدمات رسانی به مردم، در چارچوب قانون حرکت کرده و نظارت بر آنها حاکم باشد، مورد حمایت ما هستند اما اگر در چارچوب قانون فعالیت نکرده و مسیر آنها به سمت و سویی برود که خلاف قانون و تهدید کننده منافع مردم باشد، وظیفه ما ایجاب می‌کند تا مردم را هشیار کنیم. 

عقبایی در پایان جذابیت مجموعه ihome.ir را که سبب ترغیب آژانس‌های املاک برای همکاری با این مجموعه می‌شود، گستردگی شهر، تکثر مشاورین املاک و هزینه‌های بالا در جهت بازاریابی دانست. وی افزود: ihome.ir به عنوان وبسایت جامعی که در این حوزه خدمات فعالیت می‌کند، ظرفیتی ایجاد کرده که این فضای تبلیغاتی هم سهل الوصول، آسان و نسبت به آگهی‌های مکتوب، در سایر رسانه‌ها مقرون به صرفه‌تر است. وبسایت ihome.ir، ضریب امنیت آگهی‌های تبلیغاتی را بالا برده و فضای معامله را برای متعاملین تسهیل کرده است. اینها جاذبه‌هایی است که هم برای مردم و هم برای مشاورین املاک موثر است. با رویکردهای مجموعه ihome.ir و افراد خوشفکر در آن، قطعا می‌توانید امکانات و جذابیت‌های بیشتری را هم برای مردم و هم برای مشاوران املاک ایجاد کنید تا جاذبه‌های ihome.ir بیش از پیش افزایش یابد. بسیار خوشحال هستم که چهره‌های جوان و تحصیلکرده و نخبه را در این مجموعه، در کنار هم مشاهده کردم؛ بسیار خرسندم که در کشور ما، مدیران جوانی اشتغالزایی کرده و انگیزه ایجاد می‌کنند. تمامی اینها برای ما ارزشمند است و جای تبریک دارد.