سراب «بیت کوین» به عنوان محافظ در برابر تورم

محمد انیسی طهرانی
کارشناس سیاست بین‌الملل

رمز ارزها یا کریپتوکارنسی ها که مطرح ترین آن بیت کوین می باشد از پدیده هایی هستند که فضای وجودی خود را در حوزه اقتصاد آهسته آهسته گسترش می دهند، در مواردی بین آنها با نهادها و ابزارهای سنتی اقتصاد، مانند بانک مرکزی و ارزهای معتبر مانند دلار، چالش هایی ایجاد می شود. در کنار مزایای وسوسه برانگیز رمز ارزها مانند عدم تمرکز و نقل و انتقال سریع - آسان، این نوع دارایی ها از خطر پذیری بالا از جمله کاهش شدید نرخ ارزش و نفوذ هکرها، برخوردار می باشند. بیت کوین که پرچم دار رمز ارزها محسوب می شود پیش مدتی است که روند سقوط را تجربه و همچنین سایر رمزارزها به پیروی از آن به این وضعیت ناخوشایند دچار شده اند. در ماه آوریل 2022 ( فروردین – اردیبهشت) که نرخ تورم در کشورهای توسعه یافته و بازارهای نوظهور در حال افزایش بود، مردم به دنبال راه هایی برای محافظت از پس انداز خود در برابر اثرات کاهش ارزش بودند و ارزهای رمز پایه یک راه حل عالی به نظر می رسید. در آن زمان حتی از بیت کوین بعنوان «طلای دیجیتال» یاد می‌شد. این موضوع به زمانی بر می گردد که طلا مهمترین کالایی بود که مردم برای محافظت از دارایی خود در برابر کاهش قدرت خرید پول های ملی، از آن استفاده می کردند. اما چرا بیت کوین به عنوان یک محافظ در برابر تورم تبلیغ می شود آیا واقعا می تواند ارزش رو به کاهش ارزهای ملی را جبران کند؟ به طور خلاصه، تورم به افزایش قیمت کالاها و خدمات اشاره دارد. وقتی قیمت ها افزایش می یابد، قدرت خرید مردم کاهش و در نتیجه برای خرید کالاها یا خدماتی که در گذشته مبلغ کمتری پرداخت می کردند، پول بیشتری مورد نیاز است. طلا و املاک بعنوان محافظان سنتی در برابر تورم دارای مشکلاتی هستند، خطر نگهداری، حمل و نقل و ذخیره برای طلا و سرمایه گذاری بسیار بالا برای ورود به مستغلات، از آنجمله هستند. اما شاید عامل اصلی که بیت کوین را در برابر تورم پوشش می دهد، عرضه محدود «واحد» آن است. زمانی که «ساتوشی ناکاموتو» بزرگترین ارز رمزنگاری شده جهان را ایجاد کرد، در کد منبع بیت کوین محدودیتی ایجاد کرد که گردش آن را به ۲۱ میلیون واحد بیت کوین محدود کرد. از آن زمان تاکنون حدود 19 میلیون واحد تولید شده است که تنها 2 میلیون سکه تا سقف 21 میلیون، باقی مانده است. هیچ کس نمی تواند کد منبع بیت کوین را برای افزایش عرضه تغییر دهد. برای انجام این کار، یک بلاک چین (دفتر ثبت سوابق که بین تمام اعضای شبکه پخش و همه اعضا به اطلاعات آن دسترسی دارند) جدید مورد نیاز است. بنابراین، بدون عرضه مازاد، سکه‌های موجود در نهایت کمیاب و باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت دارایی می‌شوند. همچنین برخلاف طلا، بیت کوین بسیار قابل حمل است. می توان آن را در عرض چند ثانیه از گوشه ای از جهان به گوشه ای دیگر منتقل کرد. همچنین برای هر فرد که به گوشی هوشمند و اینترنت دسترسی دارد قابل دستیابی است. بیت کوین در سال 2009، زمانی که برای اولین بار به وجود آمد، ارزش آن کمتر از 1 سنت در هر واحد بود اما در نوامبر (آبان) سال 2021 بالاترین قیمت خود یعنی67،582 دلار را به ثبت رساند. اما ارزش بیت کوین و سایر رمز ارزها از ابتدای آوریل (فروردین)، رو به کاهش و به حدود 21 هزار دلار سقوط کرد. انتظارات افزایش شدیدتر نرخ بهره فدرال رزرو ایالات متحده همراه با افزایش تورم در بزرگترین اقتصاد جهان نیز فشار بسیاری بر دارایی های پر خطر از رمرز ارزها تا سهام وارد کرده است بطوریکه ارزش بازار کریپتو از 3 تریلیون (هزار میلیارد) دلار در نوامبر 2021 (آبان) به حدود 900 میلیارد دلار کاهش یافته است. اما یکی از موارد مهم که بازار رمز ارزها را دچار آشفتگی بیشتر کرد، آسیب به اعتماد صاحبان این نوع دارایی ها بود. یک نمونه از آن، شبکه سلسیوس (Celsius) بستر (پلتفرم) وام‌دهنده ارزهای دیجیتال، بعلت مشکلات نقدینگی در ایالات متحده، برداشت ها و نقل و انتقالات بین حساب‌ها را برای «تثبیت نقدینگی» متوقف و حساب 1.7 میلیون مشتری خود را بطور موقت مسدود کرد. برای فهم بهتر ذکر یک مثال مفید به فایده است: تصور کنید بانک «ایکس» سپرده هایی را با وعده پرداخت سود بالا از مشتریان جذب و آن را در قالب تسهیلاتی به متقاضیان واگذار می کند. اما زمانی مشکل آغاز می شود که تسهیلات گیرندگان از انجام تعهدات مالی خود ناتوان و این مورد به بانک و تعهداتشان نسبت به سپرده گذاران منتقل و در نهایت بانک مجبور به منجمد کردن حساب مشتریان می شود. سلسیوس مانند یک بانک، سپرده‌های رمزنگاری شده را از مشتریان خُرد جمع آوری و آن را در بازار ارزهای دیجیتال با ارائه خدماتی مانند وام و بیمه هزینه می کند. برخلاف بانک ها، سلسیوس به مشتریان سپرده گذار وعده بازدهی بالایی را می دهد که گاهی به 18.6 درصد در سال می رسد. فریب سودهای کلان، باعث شده است که سرمایه گذاران خُرد دارایی‌ها را به این شبکه سرازیر کنند. تحلیلگران رمز ارزها معتقد اند دلیل اقدام سلسیوس برای متوقف کردن حساب های مشتریان، کاهش سرمایه گذاری در رمز ارزها و عدم توان پاسخگویی سلسیوس به سپرده گذارانی بود که در بحبوحه رکود گسترده بازار ارزهای دیجیتال، قصد خروج داشتند. اما مشکلات سلسیوس فقط به این مورد محدود نمی شود. پلتفرم سلسیوس پیش مدتی با حمله هکرها، 54 میلیون دلار بیت کوین را از دست داد. آنچه مهم است اینکه ارزهای رمزنگاری شده واقعیتی غیر قابل چشم پوشی در اقتصاد قرن بیست و یکم می‌باشند. چنانکه «کریستین لاگارد» رئیس بانک مرکزی اتحادیه اروپا، اخیرا اظهار داشته است که دارایی های ارز دیجیتال و امور مالی غیر متمرکز، ممکن است به طور بالقوه خطری واقعی برای ثبات مالی ایجاد کنند، وی افزود، اگر ارزهای دیجیتال نقش بزرگ تری در اقتصاد گسترده تر ایفا کنند، ممکن است این اتفاق بیفتد. راه حل این مهم آن است که اشخاص حقیقی با آگاهی جامع از نوسانات رمز ارزها و احتیاط کامل به این عرصه ورود پیدا کنند و دولت ها به جای پاک کردن صورت مساله و نادیده گرفتن موضوع، به سیاستگذاری مناسب و نظارتگری اهتمام ویژه ای داشته باشند.