گروه اقتصاد کلان - بنیامین نجفی: یک کارشناس و پژوهشگر حوزه کشاورزی معتقد است باید به سمتی حرکت کنیم که در سال جدید پایداری محصولات کشاورزی و غذایی را ایجاد کنیم و این پایداری زمانی به وجود میآید که ارتباطات منطقهای و جهانی داشته باشیم و از تجارب علمی و تجارب سیاستگذاری در کنار هم بهره ببریم.
«فاطمه پاسبان» در گفتوگو با «تجارت آنلاین» درباره مهمترین مسائل حوزه کشاورزی برای سال 1401 عنوان کرد: طبیعتا یکسال زمان کوتاهی است و کارهایی که میشود از سوی سیاستگذار انجام شود باید اولویتبندی شود، چرا که نمیتوان همه مسائل بخش کشاورزی را یکساله حل کرد. ولی در میان مباحث مختلفی که وجود دارد، آن چه که در حال ایجاد مسئله است و مشکلات جدیدی را به وجود آورده، موضوع تغییر اقلیم و تغییرات آب وهوایی است که همه میدانیم چه آثار و پیامدهایی دارد.
او افزود: بحث دیگری که مهم است، توجه به بهرهوری است، یعنی هم برای امنیت غذایی و هم امنیت معشیتی. قانون در این رابطه نوشته شده است ولی اینکه عملیاتی شود متفاوت است، بهرهوری در سطوح مختلف از نهادهها گرفته تا آب و خاک و خود محصول باید اجرایی شود تا ببینیم که با همان نهادههایی که تولید میکنیم بتوانیم غذایی بیشتری را تولید کنیم. در واقع میتوانیم درآمد بیشتری برای بهرهبردارانمان داشته باشیم و اینکه نخواهیم مدام استفاده از منابعمان را افزایش دهیم. این موضوعی است که قانون آن وجود دارد ولی اجرایی نشده است.
این تحلیلگر اقتصادی ادامه داد: بحث افزایش سرمایهگذاری بسیار مهم است. در این زمینه هم استهلاک سرمایهگذاری در بخش کشاورزی داشتیم و نه انباشت سرمایه. این است که اگر میخواهیم فناوری و دانش وارد عرصه کشاورزی شود و بحث بهرهوری هم اتفاق بیفتد و تغییر اقلیم را بتوان مدیریت کرد و برایش برنامه داشت،حتما نیازمند افزایش سرمایهگذاری هستیم. باید یک نظام نوین تری با توجه به مشکلات بخش کشاورزی ایجاد شود و لازم است مدل فعلی تغییر کند، یعنی از حالت دانشگاهی خارج شود و به تحقیقات کاربردی و مسائل مربوط به بخش کشاورزی تغییر کند که این با توجه به مسائل ویژه هر استان متفاوت است.
پاسبان تصریح کرد: همه اینها نکات مهمی است و باید سیاستهای مناسبی برای آن نوشته شود. یکی از موضوعات مهم با توجه به شعار سال، این است که فناوری را در بخش کشاورزی افزایش دهیم. ماشینآلات و فناوری که باعث میشود نیروی کار کمتری در بخش کشاورزی استفاده شود. خیلی از روستاهای ما و مناطقی که تولید بخش کشاورزی را داشتند به خاطر تغییر اقلیم و خشکسالی، الان تولید بخش کشاورزیشان خیلی کم شده است. اینها بیشتر به مناطقی میروند که به عنوان نیروی کار مشغول شوند. ما اگر فناوری را به بخش کشاورزی بیاوریم، باید ببینیم برای آن نیروی کاری که مازاد است و آزاد میشود، چه برنامهای داریم. اینکه اینها بیکار نشوند و معیشتشان برقرار شود و رفاهشان تضمین شود. اینکه فناوری را ببریم ولی برنامهای نداشته باشیم،یک کار بیهوده است. با توسعه فناوری و دانش در بخش کشاورزی لازم است یک بسته سیاستی داشته باشیم که هم توسعه فناوری و دانش را در بربگیرد و هم برای نیروی کار مازادی که از بخش کشاورزی جدا میشود برنامه داشته باشیم تا فرصتهای شغلی برایشان ایجاد کنیم و مشکلات بعدی مثل مهاجرت به شهرها و حاشیه نشینی به وجود نیاید. اینها برای روستاییان و کشاورزان مشکل ایجاد میکند و هم برای مدیریت شهری.
این پژوهشگر حوزه کشاورزی ادامه داد: البته مسائل دیگری هم وجود دارد، مثل اینکه تولیدمان باید بازار محور باشد، ما سهم و جایگاه صادرات بخش کشاورزی را از دست دادیم و کشورهای دیگر جای ما را گرفتهاند. اینکه یک نظام تامین مالی مناسب برای بخش کشاورزی نداریم ، چون با 18 و 22 درصد تولید صرف اقتصادی ندارد. اینکه ما زنجیره ارزشمان شکل نگرفته و حکمرانی خوب در این زنجیره به وجود نیامده است و ارتباطات جهانی و اجرایی و سیاستگذاری درست شکل نگرفته است. یکی از بحثهایی که فائو مطرح میکند برای اینکه به زندگی مان ادامه دهیم و برای مردم غذا داشته باشیم این است که پایداری محصولات کشاورزی و غذایی را ایجاد کنیم. این پایداری زمانی به وجود میآید که ارتباطات منطقهای و جهانی داشته باشیم و هم از تجارب علمی و هم از تجارت سیاستگذاری در کنار هم بهره ببریم. ما در منطقهای زندگی میکنیم که اقلیم و فضایمان خیلی شبیه به هم است و بنابراین باید با هم همافزایی داشته باشد. خیلی از مسائل مثل تغییر اقلیم منطقهای است، یعنی باید با هم همکاری کنیم تا این مسائل را مدیریت کنیم.
او اضافه کرد: در این زمینهها نیاز به سیاستگذاری داریم. سیاستگذاری که سرمایهها به بخش کشاورزی و توسعه فناوری و توسعه دانش برود. همه اینها نیازمند سیاستهای خاص خودش است که با مطالعه و تحقیق و تجارب منطقهای که در آن زندگی میکنیم بدست میآید. باید هم تجارت کشور خودمان و هم تجارب کشورهای منطقه را ببینیم. همین طور با ارتباطات علمی باید با نهادهای جهانی مثل فائو و بانک جهانی ارتباط برقرار کنیم و از مشاوره آنها استفاده کنیم تا بتوانیم سیاستهای مناسبی را تهیه و اجرا کنیم.