اصغر نعمتی
مدیرمسئول و مدرس دانشگاه
پاندمی کرونا طی دو سال و اندی با ایجاد پیک پی در پی در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیامدهای منفی و آزار دهنده‌ای را موجب شد. در این بین نظام سلامت یکی از بخش‌هایی بود که به صورت شدیدتری با موضوع همه‌گیری و پیامدهای آن در میدان مبارزه بود. از یک‌سو بسیج امکانات جهت کنترل پاندمی و درمان خیل عظیم مبتلایان و از سوی دیگر انجام وظایف پیشگیری و درمان در سایر بیماری‌ها به صورت جدی آنها را با مضایق و تنگناهای فرسایشی مواجهه ساخت. بدیهی است در شرایط بحران همه امکانات و منابع برای عبور از این وضعیت و تخفیف آثار و عوارض آن بسیج می‌شود و در این بین به منظور کاهش خسارات سایر موضوعات و مسائل جاری درمانی به دلیل محدودیت منابع مالی و انسانی در اولویت دوم قرار گرفته و شاید تا حدودی برخی طرح‌ها و اقدامات موقتا تعطیل شود.
این مقدمه را گفتم تا به این نکته مهم برسیم که بحران کرونا اثرگذاری همه جانبه و عمیقی در پی داشت که ناشی از محدودیت‌های ناشی از قرنطینه و درگیری کادر درمان در پاندمی بود و این اتفاق موجب شد مبتلایان به بیماریهای غیر واگیر نظیر دیابت، فشارخون و انواع چاقی‌ها و... به دلیل قرنطینه و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، خواسته یا ناخواسته از دریافت خدمات پزشکی محروم شوند. از طرفی تاثیراتی که بیماری در درگیر نمودن کادر درمان و بسیج همه امکانات و نیروهای بهداشتی برای قطع زنجیره این بیماری نوظهور داشت، خدمات به سایرین به ویژه مبتلایان به بیماریهای غیر واگیر را به حداقل رساند.
به همین دلیل بر مبنای گزارشات و پیش‌بینی‌های مراکز تحقیقاتی و پژوهشی سلامت در دوران پسا کرونا، باید منتظر بالا گرفتن تب بیماریهای غیر واگیر باشیم. به طور یقین در دوران کرونا به واسطه قرنطینه و اقامت غالب افراد به ویژه مبتلایان و مستعدین بیماریهای دیابت، فشارخون و چاقی و... در خانه، بیش‌خواری و تمایل به مصرف بیشتر خوراکی‌ها با داشتن فرصت کافی برای پخت‌وپزهای خانگی، متنوع و وسوسه‌انگیز در کنار بر هم خوردن تعادل و برنامه خواب منظم و همچنین کاهش تحرک، و ریزه‌خواری‌ها و.... تشدید بیماری در مبتلایان و افزوده شدن خیل عظیم مستعدین به بیماریهای غیر واگیر را مهیا کرده است.
این اتفاقات در کنار شایعات و باورهای نادرستی که به «ورد زبان» عموم تبدیل و در فرهنگ عامه جا خوش کرده بود ترغیب مردم به بیش‌خواری را دوچندان کرد.
نگاهی کوتاه به تیترها و اخبار منتشره در فضای مجازی که به توصیه‌های مختلف و بدون پایه علمی در تقویت سیستم ایمنی با خوردن انواع آب‌میوه، پروتئین‌ها، مکمل‌ها و... می‌پرداختند، خود می‌تواند شاهد این مدعا باشد که پاندمی کرونا علاوه بر خسارات ذاتی که بر جای گذاشت، زمینه‌ساز اتفاقات منفی و ناگوار دیگری به ویژه در حوزه بیماریهای غیر واگیر گردیده است. لذا در دوران پساکرونا ضمن خرسندی از کنترل بیماری و قطع زنجیره انتقال، نباید به پیامدهای این پاندمی در سایر حوزه‌ها غفلت ورزید.
با این توصیف ضمن قدرشناسی از نظام سلامت، کادر درمان و مسئولان اجرایی که با همت عالی، واکسیناسیون همگانی را به سرانجام رساند، انتظار می‌رود اکنون که بحران کرونا به درستی مدیریت شده و مرگ و میر‌ها تک رقمی و نزدیک به صفر است، اقدامات درخوری را با آغاز یک نهضت فراگیر پایش، کنترل و غربالگری در پیش گرفته و مردم را از نظر ابتلا و میزان پیشرفت و گسترش بیماریهای غیر واگیر مورد سنجش و ارزیابی قرار دهند. چرا که این اقدام ضروری موجب حفظ سرمایه‌های ارزشمند نیروی انسانی و پیشگیری کننده هزینه‌های سرسام‌آور درمان اینگونه بیماری و عوارض آن در آینده خواهد بود.
بدیهی است اثربخشی این اقدام نظام سلامت وقتی توام با ارتقای سواد بهداشتی و سلامتی آحاد مردم همراه شود، دوچندان خواهد شد. لذا در این خصوص باید در کنار طرح‌های سلامت‌نگر در غربالگری بیماریهای غیر واگیر، اقدامات موثر در جهت خودآگاهی مردم در خود مراقبتی‌ها و مراجعه منظم و مستمر به مراکز درمانی جهت چکاپ‌های دوره‌ای و معالجات عقب افتاده ناشی از پاندمی هم صورت گیرد که این راهبرد نیز همت عالی رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی را می‌طلبد.
به هر روی ضمن شکرگزاری از خداوند بزرگ و قدرشناسی مجدد از کادر خدوم و ایثارگر درمان، امیدواریم با همکاری نظام سلامت و افزایش دانش و آگاهی مردم درخصوص پیامدهای بیماریهای غیر واگیر در آینده شاهد عواقب ناخوشایند این دست از بیماری‌ها و پیامدهای ویرانگر آن نباشیم. انشاالله
