اصغر نعمتی
مدیرمسئول و مدرس دانشگاه
پر مصرفی و اسراف پدیده‌ای مذموم در زندگی غالب ما ایرانیان است که پیامدهای گسترده اقتصادی – اجتماعی را موجب شده است. انتشار اخبار نگران کننده در رسانه‌ها براساس گزارش‌های سازمان‌های مسئول بین‌المللی و داخلی نیز مؤید همین واقعیت است، آماری نظیر اینکه سالیانه بالغ بر 35 میلیون تن مواد غذایی در ایران هدر می‌رود یا به ازای هر نفر حدود 370 کیلوگرم مواد غذایی ضایع می‌شود در شرایط حاضر بسیار تلخ و غیر قابل توجیه می‌باشد.
این وقایع که برآمده از سبک زندگی غیر عقلانی و مصرف گرایانه می‌باشد در شرایط حال حاضر که عوامل متعددی مثل کرونا و مضایق اقتصادی دیگر بسیاری از اقشار مردم را در تامین حداقل نیازهای خود دچار مشکل نموده، گناهی نابخشودنی است.
چرا که این پدیده مذموم خود زمینه‌ساز یک روند معیوب در اقتصاد شده و به جای اینکه سرمایه کشور صرف اقدامات زیرساختی، رفاهی، اجتماعی و فرهنگی شود، باید به تهیه و تامین مواد و محصولاتی اختصاص یابد که درصد بالای آن ضایع و زایل شوند. در سال‌های اخیر آمارها نشان می‌دهد بخش زیادی از ارز یارانه‌ای به تامین کالاهای اساسی از جمله مواد غذایی اختصاص داده شده است که روایت ضایع شدن 35 درصدی آنرا داریم، آیا این به معنای هدررفت 35 درصد از بودجه و درآمد کشور نیست!!
آیا با مصرف درست، بجا و عقلایی و ترویج فرهنگ صحیح مصرف، احیای اصل صرفه‌جویی، پرهیز از اسراف و تبذیر نمی‌توان اقدامات رفاهی گسترده‌ای را در حوزه‌های سلامت، اشتغال و خدمات رفاهی عمومی مردم رقم زد؟
واقعیت این است بخش عمده‌ای از هدررفت‌های مواد غذایی ریشه فرهنگی دارد و متکی بر سبک زندگی نادر است. اگرچه در تعالیم والای اسلامی اسراف عملی نکوهیده است اما غالب مردم بر این اندیشه و باور هستند که مصرف زیاد و وجود تنوع و انبوه مواد غذایی بر سر سفره ارزش و کرامت است، در واقع تکریم مهمان در قالب تنوع غذایی و ریخت و پاش معنا می‌یابد.
گاهی مواقع در فرهنگ عامه صرفه‌جویی و درست مصرف کردن با تعابیری چون خست همراه می‌شود که باید این مرزبندی با فرهنگ‌سازی صحیح روشن شود.
صرفه‌جویی هیچگاه به معنای کم مصرف کردن نیست، بلکه به مفهوم درست مصرف کردن است. به معنای آن است که مصرف را به گونه‌ای تنظیم کنیم که نیازهای اساسی و ضروری برآورده شود و تاکید قرآن کریم در سوره 31 اعراف مبنی بر «بخورید و بیاشامید ولی زیاده‌روی نکنید» ناظر بر همین امر می‌باشد.
لذا با تغییر نگاه به موضوع با اهمیت صرفه‌جویی و نقشی که در اقتصاد جامعه و خانواده می‌تواند ایفا کند، باید آنرا بعنوان یک اصل سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهیم. شروع سال جدید که توأم با ماه مبارک رمضان شده، فرصت مغتنمی است تا با برخورداری از آثار و برکات معنوی این ماه این اصل را در برنامه‌های یکساله خود بگنجانیم و در طول سال بکار بندیم. به این نکته بیندیشیم که صرفه‌جویی یک خانواده در طول سال می‌تواند موجب رفع گرسنگی خانواده نیازمند دیگری شود، در واقع صرفه‌جویی ما به نوعی اطعام به نیازمندان است. اگر این اتفاق بعنوان نهضت ملی در جامعه با نگرش ارزشی و دینی جریان یابد، می‌توان به رفع سوءتغذیه بیش از دهها میلیون انسانی که مشکل تهیه و دسترسی به غذا دارند و گرسنه می‌باشند کمک نمود و در عین حال بخشی از منابع ناشی از آن را صرف اقدامات زیرساختی در اقتصاد کرد.
در این بین نقش بانوان بعنوان مدیران اصلی اداره خانه بسیار شگرف و بارز می‌باشد. آنان می‌توانند با خرید منطقی و مدیریت درست آشپزخانه مانع بسیاری از ریخت‌وپاش‌های بیهوده شوند. بیائیم با یک عزم ملی و مشارکت در نهضت صرفه‌جویی در همه ابعاد ضمن ایفای نقش و عمل به مسئولیت اجتماعی خود، اقتصاد کشور را در شرایط سخت کنونی یاری نمائیم.
