رضا ذبیحی
کارشناس مسائل بین الملل
مذاکرات هسته ای میان ایران و سایر کشورهای عضو برجام از شهریور ماه سال جاری متوقف شده است و اتفاقات بعدی نیز باعث شد این مذاکرات در حاشیه قرار بگیرد؛ با این وجود هدف آمریکا و اروپا در خصوص نظام عدم اشاعه تغییر نکرده است. آمریکا پس از توقف مذاکرات و اینکه دیگر پیشرفتی در مذاکرات صورت نگرفت، همزمان با رویدادهای جدید عنوان کرده است که این مذاکرات دیگر در دستور کار این کشور نیست. اما این بدان معنا نیست که اولویت مربوط به نظام عدم اشاعه درباره ایران تغییر کرده است. آمریکا و اروپا بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط آژانس می دانند که ایران بمب هسته ای نساخته است و لذا فعلا احساس خطری برای اقدام جدی تر نمی بینند و تا این شرایط تغییر نکرده مایلند وضعیت همچنان به صورت مسکوت بماند، مگر اینکه توافق هسته ای حاصل شود و خواست آنها برای اطمینان از تحقق نظام عدم اشاعه با کمترین هزینه برایشان برآورده شود. ایران بارها عنوان داشته است که قصدی برای ساخت سلاح هسته ای ندارد، ولی کشورهای اروپایی با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط آژانس مبنی بر افزایش میزان ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصد و 60 درصد در ایران، آنرا نگران کننده می دانند. در پاسخ به این نگرانی ها، ایران عنوان داشته که این موارد تنها ناشی از کاهش تعهدات ایران در برجام است و آن هم به دلیل بد عهدی طرف مقابل است و ارتباطی با ادعاهای برخی از مقامات غربی ندارد. در واقع آنچه برای نظام بین الملل و به خصوص کشورهای غربی به عنوان اولویت اصلی و اساسی در قبال ایران حائز اهمیت است، نظام عدم اشاعه است و نحوه برآورده شدن این هدف نیز با اولویت دیپلماسی است و این دو هدف به عنوان اهداف اولیه و اهداف ثانویه تاکنون تغییر نکرده است. هدف اولیه و اصلی در هر صورت تغییر نخواهد کرد. هدف ثانویه نیز به سادگی و با فوریت تغییر نخواهد کرد. بنابراین مشاهده می کنیم که تقریبا تمامی اظهارات مقامات بلندپایه این کشورها از رئیس جمهور آمریکا گرفته تا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا کاملا منطبق با این اهداف اولیه و ثانویه است. در این میان، از یکسو شاهد رد و بدل پیام میان ایران و کشورهای غربی هستیم که بعضا از طریق کانال های میانجی مانند قطر و عمان صورت می پذیرد و از سوی دیگر می بینیم که غربی ها و به خصوص آمریکا عنوان می دارند که مذاکرات برجام دیگر در دستور کار نیست. این دو رویکرد متفاوت بدین معنا است که آنها با توجه به شرایط فعلی و مذاکرات پیشین صورت گرفته از یکسو حاضر به دادن امتیاز بیشتر نیستند.
