گروه اقتصاد کلان: وضعیت کسب و کارها بعد محدودیتهای ایجاد شده برای اینترنت و کاهش سرعت آن طی دو - سه هفته گذشته وضعیت کسب و کارها را در هالهای ابهام قرار داده است.
به گزارش «تجارت آنلاین»، در شرایطی که محیط کسب و کار در ایران پیوند بسیاری با فضای مجازی و شبکههای اجتماعی دارد، باید دید که متولیان و دولت چه برنامهای در این شرایط برای فعالان اقتصادی و کسب و کارها دارند. روز گذشته عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات اعلام کرد که زیرساختهای اینترنت را برای کسب و کارها فعال و موانع را برطرف میکنیم. او گفته با اجرای طرح فیبر نوری این طرح 80 درصد مردم به سرعت بالای اینترنت دست پیدا میکنند. اما بسیاری نسبت به این اظهارات با دیده تردید نگاه میکنند ، چرا که در سالهای گذشته چندان سرمایهگذاری و توسعه زیرساختی در حوزه داخلی در عرصه ICT اتفاق نیفتاده و اکثریت کسب و کارهای خود را روی اپلیکیشنهای خارجی شناخته شده پیادهسازی کردهاند.
اما در شرایط فعلی دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت، با شدت زیادی مختل شده است. آخرین شبکههای اجتماعی فعال در ایران یعنی اینستاگرام و واتساپ هم فیلتر شدند. نتبلاکس، سازمان غیردولتی ناظر بر اینترنت در جهان این موضوع را تایید کرده است و خسارت ناشی از قطعی اینترنت در ایران را چیزی در حدود ۵ /۱میلیون دلار برای هر ساعت برآورد میکند. این سازمان در ادامه تایید کرد که دسترسی به واتساپ و اینستاگرام در ایران محدود شده است. هر چند کاربران در شبکههای اجتماعی معتقد بودند که فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ توسط شرکت متا صورت گرفته است، اما متا در پاسخ به ادعای کاربران عنوان کرد که فیلترینگ از جانب این شرکت نبوده و در حال پیگیری وضعیت است. فیلترینگ اینستاگرام که حالا دیگر به بستری برای درآمدزایی بسیاری تبدیل شده، نگرانی جدی کسبوکارهای فعال در این شبکه اجتماعی را به دنبال داشتهاست. طبق آماری که در سال گذشته منتشر شد، بالغ بر ۱۰ میلیون کسبوکار خرد در بستر این شبکه اجتماعی فعالیت دارند. این در حالی است که از روز پنجشنبه اپاستورها نیز از فیلترینگ و اختلالات موجود مصون نماندند؛ حالا دو اپاستور مهم گوگلپلی و اپاستور اپل از دسترس کاربران ایرانی خارج شدهاند. بعضی کارشناسان معتقدند که ممکن است این قطعیها دائمی باشد. برآورد نتبلاکس از خسارت اقتصادی هر ساعت قطعی و اختلال اینترنت در ایران، بیش از ۱.۵ میلیون دلار است. وزیر ارتباطات اخیرا در این خصوص تاکید کرده بود که پهنای باند کاهش پیدا نکرده است، اما به دلیل مسائل امنیتی این روزها ممکن است محدودیتهایی توسط نهادهای امنیتی اعمال شود. وزیر ارتباطات در ادامه گفته بود: «ما این موضوع را به صورت مستمر رصد میکنیم. به خاطر مسائل امنیتی و برخی از بحثها که این روزها است، ممکن است گاهی اوقات محدودیتهایی توسط دستگاههای امنیتی تصمیمگیری و اعمال شود، ولی در کل هیچ کاهش پهنای باندی صورت نگرفته است و پهنای باند مورد نیاز کشور به صورت منظم تامین میشود.» با این حال و تنها کمی پس از انتشار این خبر، «ایسنا» تکذیبیه این خبر را به نقل از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر کرد. عیسی زارعپور در تکذیب این خبر، ادعای اعمال محدودیت و قطع اینترنت در روزهای آینده را رد کرد. با این همه اما بررسیها و رصد شرکت نتبلاکس نشان میدهد که از همان روز دسترسی به اینترنت در بعضی نقاط تهران دچار اختلال شد و در نهایت در روز پنجشنبه بهطور کلی قطع شد. این در حالی است که به گواه رصدهای نتبلاکس از روز سهشنبه گذشته در شهر سنندج، دسترسی به اینترنت به کلی قطع شد. در مدت اخیر کارشناسان مختلف بارها از آسیبهای اقتصادی محدودیتهای اینترنتی سخن گفته و نسبت به در خطر قرار گرفتن معاشمیلیونها نفر هشدار دادهاند؛ اما همچنان و با گذشت بیش از یک هفته از آغاز این محدودیتها، اکثر پلتفرمهای خارجی مسدود هستند و سرعت و کیفیت دسترسی به سرویسهای داخلی موجود نیز بسیار پایین است. اگرچه در شروع اعمال محدودیت و فیلترینگ، بخش عمده توجه به آسیب اقتصادی کسب و کارهای فعال در شبکههای اجتماعی معطوف شد، اما مشخص شده است که حتی کسب و کارهای بزرگی که حالا در فضای فناوری کشور به برندهای شناختهشده و بزرگی تبدیل شدهاند نیز نتوانستهاند از گزند این محدودیتها در امان بمانند؛ به طوری که انجمن تجارت الکترونیک تهران با انتشار بیانیهای خواستار توقف این برخوردهای قهری و توجه به پیامدهای جبرانناپذیر این تصمیمات شد و مسوولیت این آسیبها را به عهده نهادهای تصمیمساز دانست. در تشریح ابعاد مختلف آسیبهای این محدودیتهای ارتباطی، کارشناسان مختلفی اظهارنظر کردهاند. «نازنین دانشور»، از فعالان اکوسیستم فناوری کشور و مدیرعامل شرکت «تخفیفان» به بررسی زوایای مختلفی از تاثیرات سوء این تصمیمات محدودکننده پرداخت. وی یکی از اصلیترین مشکلات محدود کردن دسترسی به سرویسهای خارجی و کاهش سرعت اینترنت را مختل شدن دسترسی کسب و کارها به زیرساختها و ابزارهایی میداند که برای مدیریت، بررسی، تحلیل و ردیابی طرحهای تعریف شده در این شرکتها حیاتی هستند. دانشور با تاکید بر اینکه عمده این ابزارها نمونه مشابه و جایگزین بومیسازیشدهای ندارند، میگوید: «کار کردن در چنین شرایطی باعث میشود هم توان بررسی چند و چون طرحهای خود را نداشته باشیم و هم هزینههای ارزی زیادی متحمل شویم.» طبق آنچه مدیرعامل «تخفیفان» اظهار میکند با محدود شدن دسترسی به انواع ابزارهای تخصصی که گاهی بستری برای دورکاری نیروهای شرکتها را نیز فراهم میکردند، هم بهرهوری سازمانها کاهش مییابد و هم هزینههای سربار جدیدی به کسب و کارها تحمیل میشود که جبران آن دشوار خواهد بود. آمارهایی که از سوی دیگر شرکتهایی در فضای فناوریهای دیجیتال و اینترنتی فعال هستند گویای حقایق مشابهی است. طبق دادههایی که اخیرا «زرینپال» منتشر کرده است، تعداد و حجم تراکنشهای کسب و کارها در ۵ روز ابتدایی اختلالهای اینترنتی اخیر، به طور میانگین تا ۴۰درصد کاهش یافته است. گزارش دیگری که «پادرو» (پلتفرمی برای مدیریت فروش از طریق اینستاگرام) منتشر کرده است، نشان میدهد که فعالیت کلی فروشگاههای اینستاگرامی فعال در «پادرو» در ۱۰ روز گذشته بیش از ۷۵درصد کاهش داشته است. پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو در تشریح اثرات منفی محدودیتهای اینترنتی اخیر بر فعالان فضای مجازی به این رسانه گفته است: «مجموع فروش ۱۰ فروشگاه برتر پادروشاپ که زیرساخت فروش آنلاین برای فروشندگان شبکههای اجتماعی را فراهم میکند، با ۸۷درصد کاهش روبهرو بوده است.» پورپزشک تخمین زده است: «هر یک از این فروشگاهها تنها طی یک هفته گذشته دچار دستکم ۵۰میلیون تومان خسارت مالی شدهاند.» وی همچنین افزوده است: «تنها در دو روز از آخرین پنجشنبه و جمعه شهریور، بازدید از فروشگاههای اینستاگرامی فعال در پادروشاپ با ۹۷درصد کاهش روبهرو شد و در نتیجه این کاهش بازدید، فروششان به صفر نزدیک شد.»